mércores, 7 de decembro de 2016

GALICIA INMORRENTE



A IMPRENTA LA UNIVERSAL

 (Sé da imprenta, na Habana, na rúa Obispo, 34)


 (Interior do local)

Hoxe vouvos falar do labor non sempre ben (re)coñecido dos galegos en América. En concreto falaremos un pouco da Imprenta ‘La Universal’ da que termaron (a partir de 1883)  na Habana os bisavós (bisavó paterno e mais tío-bisavó) do meu querido sobriño Roque Ruiz Soto. Debémoslle esta riquísima información en primeiro lugar ao traballo compilador do irmán do meu cuñado, Joaquín Eulalio Ruiz Mora, e en segundo lugar á xenerosa xentileza do meu irmán político, José María Ruiz Mora.  A eles moitas grazas.

A primeira vez que fun consciente de quen eran os artífices da Universal foi lendo a Curros Enríquez, na obra completa editada polo catedrático Elisardo López Varela (Curros dedícalles ao irmáns Ruiz un bo panexírico).  Logo, falando xa do tema nas xuntanzas familiares, puiden ter acceso a unha serie de datos que, en parte, podo agora compartir con todos vós. Esperemos que no futuro Joaquín E. Ruiz Mora publique un libro xeitoso sobre esta  histórica imprenta.



Publicaron de todo (Dereito, Regulamentos, Zooloxía, Xeoloxía, Libros de viaxes, Teses de doutoramento...). Velaquí unha selección de temas e publicacións concretas representativas (chamo a vosa atención sobre os títulos que xa forman parte da historia da Literatura Galega):

Astronomía:

Carballo, Luis J. de. Fenómenos cometarios : memoria presentada a la Sociedad  astronomica de Francia / por Luis J. de Carballo. 25 p. ; 24 cm. La Havana : La Universal, 1911.

Arquivística:

Historia de los Archivos de Cuba / por Joaquín Llaverías ; prólogo de F. de P. Coronado. (1912). Habana, 1912 (Imp. "La Universal" de Ruíz y Comp.).

Crítica literaria/Lingüística:

Rufino J.Cuervo. Estudio crítico. La Habana, Imp. La Universal, 1912.

Giralt, Pedro:  «La sencillez de Cervantes», Destellos de arte y de crítica, La Habana, Imp. La Universal, 1916

Ramos Duarte, Félix: “Crítica de Filología cubana”, Folleto, 44 p., Imp. y Papelería "La Universal", La Habana, Cuba, 191

 (Opúsculo publicado o día do Apóstolo, no ano 1887)

Cuestións cívicas variadas:

Próceres occidentales. Apuntes sobre el proyecto de erigir seis bustos de patriotas de Vuelta Abajo. La Habana, Imp. y Papelería La Universal, 1915.

Discursos:

Cuba en la Paz de Versalles (discurso pronunciado en la Cámara de Representantes en la sesión del 4 de febrero de 1920). La Habana, Imp. La Universal, 1920.

Las constituciones cubanas de Guaimaro (1869), Jimaguayu (1895) y La Yaya (1897). Discursos pronunciados en la sesión celebrada por el Club Rotario de la Habana, el día 10 de octubre de 1925, en honor de los supervivientes de las Asambleas que redactaron dichas constituciones. por Emeterio S Santovenia; Joaquín Llaverías y Marnez; Antonio L Valverde; Academia de la Historia de Cuba. Habana, "La Universal, " 1926.



Economía e finanzas:

Informe sobre el proyecto de creación del "Banco de Cuba" de emisión y descuento. Raimundo Cabrera; Sociedad Económica de Amigos del País (Cuba). Habana, Imp. "La Universal" de Ruiz y Ca., 1914.

Estatutos:

Estatutos de la Asociación Iniciadora y Protectora de la Real Academia Gallega. Imp. y Pap. La Universal, Obispo 34, Habana. 1920

Filosofía:

Ortiz y Fernandes, Fernando. La filosofía penal de los espiritistas: estudio de filosofía jurídica. La Habana: La Universal, de Ruiz y Ca. 1915.

Historia:

La conciencia española ante el nuevo mundo : (revisiones históricas) / Eva Canel.  Habana, Imp. y Papelería "La Universal" de Ruiz y comp., 1916.

Descubrimiento de América por los chinos. Salvador Massip Valdés. Habana Imp. La Universal 1918

Fernando Ortiz. La crisis política cubana: sus causas y remedios, La Habana, Imprenta y Papelería "La Universal", 1919.

Segura Cabrera, Andres, b. 1864. Ateneo de la Habana. Sección de Ciencias Historicas. 5a de la serie de Grandes Hombres de Cuba, domingo 16 de Marzo de 1919.  Gaspar Betancourt Cisneros (El Lugareno). Habana, Cuba: "La Universal", 31 p., 25 cm. 1919

Ortiz, F. “Los Cabildos afrocubanos.” Extracto de la “Revista Bimestre Cubana”, vol. XVI, nº. 1. La Habana: “La Universal”. 1921.

Las armas de Galicia / apuntes reunidos por Juan Beltrán Muiños. Habana, Imprenta y Papelería "La Universal", 1923





Literatura galega e publicacións en lingua galega:

El Regionalismo gallego : ligeras observaciones por Manuel Murguía al discurso leído por el señor D. Antonio Sánchez Moguel en su recepción en la Real Academia de la Historia, de Madrid, el 8 de diciembre de 1888. Murguía, Manuel, 1833-1923. Habana, Imp. y Papelería "La Universal" de Ruiz y Hno. 1889

Os Galaicos: poema en catro cantos. Vaamonde Lores, Florencio, 1860-ca.1925. Habana, Imprenta y Papelería La Universal de Ruiz y Hno. 1894

Campaña da Caprecórneca : novela gallega hestóreca, fantásteca e poéteca / por Don Luis Otero y Pimentel (L. de Outeiro). La Habana, El Comercio Tipográfico, c/ Amargura 32, 1898

Ramón Armada Teixeiro, Aturuxos. Colección de cantares gallegos. Prólogo de Manuel Curros Enríquez, A Habana: Impr. y pap. «La Universal», 1898

Xan da Masma: ¡A besta! Habana: Imp. El comercio tipográfico, 1899

No Desterro. Ramón Cabanillas. Imp. La Universal, Obispo 34,  Habana 1913

Ramón Armada Teixeiro, Da Terriña. Versos gallegos: Milicroques. A la-las. Caldo de Grelos, A Habana: Editorial Ruiz, 1918.

Vida e milagros de Pepe de Xan Baña en trinta anos de Cuba: Vindicación, A Habana, La Universal, 1921

Suspiros n’a terriña: depois de trinta e dous anos d’a Habana, A Habana: La Universal, 1922.

Maruxa / por Eufrasio Fernández. La Habana, Imp. "La Universal", 1923





Memorias :

Memoria de los trabajos presentados al Congreso nacional obrero. 15 de marzo de 1915. Pedro Roca e Ibarra; Juan Anga y Escobar; Asociación Cubana para la Protección Legal del Trabajo. Habana, Impr. "La Universal", 1915.

Juan A. Cosculluela: Cuatro años en la Ciénaga de Zapata (Memorias de un ingeniero), Imprenta La Universal, La Habana, 1918.

Memoria del ... Congreso Nacional de Mujeres organizado por la Federación Nacional de Asociaciones Femeninas. Imp. y Pap. La Universal. Habana, 1923.

Seguros:

Examen crítico de la poliza - tipo francesa - de seguros contra incendios. Guillermo Domínguez y Roldán. Habana, Imp. "La Universal" de Ruiz y ca., 1913. 

 (Tamén editaron unha morea de revistas, entre elas: "La Habana Elegante", "Revista de Medicina y Cirugía de la Habana", "El Eco de Galicia", "Galicia Moderna", "Aires da Miña Terra" etc.)

 (Fotografía, feita e cedida por D. José María Ruiz Mora, dun dos irmáns refundadores da imprenta, D. José María Ruiz Rodil, nado en Cervo, Lugo, en 1852; na foto figura tamén a súa segunda esposa, Dª Anunciación Enríquez Cancho, nada en Valladolid)

5 comentarios:

  1. En esta imprenta trabajo mi abuelo Gerardo Mendez Alonso de Miudes Asturias hacia el año 1896 .
    Me gustaria conocer mas detalles de el.
    gracias y saludos.
    Julio mendez Colunga
    Salamanca
    email 619 25 28 67

    ResponderEliminar
    Respostas
    1. Me pondrian decir si mi abuelo esta incluido en el personal de la Imprenta año año 1850 gracias.
      mi abuelo se llamaba Gerardo Mendez Alonso natural de Miudes Asturias.
      Gracias y saludos
      Julio Mendez Colunga
      Salamanca
      email juliomendez@telefonica.net

      Eliminar
  2. Debe usted disculpar la tardanza. Hasta ahora no había visto su pregunta. Procuraremos averiguarlo. Un cordial saludo

    ResponderEliminar
  3. Le doy datos por el correo electrónico. Gracias por su interés.

    ResponderEliminar
  4. Muy interesante! Me prodian, por favor, decir si teneis alguna relacion con los Ruiz-Cadalso de la Habana? Pienso en Alejandro Ruiz Cadalso en primer orden, pues estoy buscando el nombre de su madre. Muchas gracias!
    Si tienen algun dator pueden responder a carlos.cadalso@gmail.com

    ResponderEliminar