A CORUÑA

A CORUÑA

DISTRITO QUINTO: O CENTRO ‘CALVO SOTELO’

 (O edificio do 'Calvo Sotelo' empeza a construírse no ano 1947 e estréase no ano 1956 (a mediados de setembro). Daquela a zona fora bautizada como "Ciudad Escolar Generalísimo Franco". Nós, nos anos 60,  xa a coñecimos simplemente como a "Ciudad Escolar". Ao seu arredor apenas había outros edificios. Si estaba nas proximidades o Masculino, inaugurado no 47, e mais a Escola de Náutica -inaugurada o mesmo día có Calvo Sotelo- e estaba xa en ruínas a Capela de San Roque. A foto foi tomada por Martí e nós atirámola do libro do 50 Aniversario do Calvo Sotelo)

 (Nese soar construirase un campo de fútbol, a carón do colexio, no lugar en que actualmente está o MUNCYT. Vemos xa a chamada cetárea: ese espazo, entre o campo de fútbol e o mar chamábase "Percebeira"; á dereita da imaxe ficaba o vello mercado de froitas)

Prolegómenos:

Teño un amigo salesiano: é un ancián venerable, sabio, prudente... Así imaxino eu o sacerdote personaxe pedrayiano que nos emociona diante do mapa de Fontán na novela Arredor de si. Así imaxino eu na derradeira etapa da súa vida o Padre Sarmiento. Un santiño. Un día díxenlle (porque xa me agasallara cun artigo de Luis Monteagudo, cunha edición en galego ben coidada dos Evanxeos e outras boas lecturas máis) “E eu, como podo corresponderlle, Agustín? Apetécenlle noces riquísimas da nosa horta aló na aldea?” E el contestoume: “Non, grazas, non necesito nada. A Deputación dános de todo. Estamos ben servidos, de verdade”. Eu quixera non ser egoísta nin centrar demasiado en min mesma o tema de hoxe, meus queridos. Pero debo confesar (inevitablemente escribir é deitar do que hai de máis fondo...) que me gustan, que sinto predilección polos seres humildes: gústanme as igrexas de barriada (confeso ser unha coruñesa bautizada en Santa María de Oza, en plena barriada de Monelos, e aló volvín para casar e celebrar vodas de prata) e gústanme os discursos evanxélicos e humildes, sen grandes pretensións, sen ameazas apocalípticas, cun pouco de autocrítica de vez en cando (preguntoume Agustín un día: “Por que os mozos xa non veñen á misa, por que foxen da igrexa?”, coma se eu tivese a resposta única na man, eu que teño fillos tan amados alongados de toda crenza relixiosa, malia a base dada na infancia... “A física é Deus”, díxome un deles: confeso unha vez máis -e aquí deixo por hoxe as confesións- que sobre a idea mecánica dun big bang prefiro a idea poética da palabra creadora motivada polo puro e simple amor comunicación).

 (Ano 56: primeira promoción. Son nenos provenientes do hospicio, da 'Milagrosa")

 (Celebran o día da árbore, rememorando unha vella tradición doutrora, de grande aceptación na nosa cidade. Vese na foto como plantan árbores no xardín na fachada do edificio, parte do cal inda se conserva hoxe en día)

 (Os membros da Comunidade Educativa do Calvo Sotelo na solidaria oración "NUNCA MÁIS")

Comprenderedes quizais mellor tras este limiar que cando o meu amigo salesiano me anunciou con saudade que se van do distrito quinto (“Ímonos: tras 60 anos de servizo no Calvo Sotelo, ímonos así...”), me entrara a vontade de escribir sobre o tema. Vanse porque a Deputación non lles renova o convenio (as razóns aducidas son de orde económica: a min non me corresponde emitir xuízos de valor ao respecto, non son quen nin esta é a canle).  O adverbio así en boca do meu amigo non gardaba tanto acritude como desencanto. Vanse así, sen unha despedida digna? Velaí por que quero, pretendo humildemente, contribuír cun grao de area. Velaquí unha pequena homenaxe ao labor salesiano no barrio onde levo vivindo trinta anos redondos, que se di pronto.

 (Varios alumnos do Calvo Sotelo obtiveron premios nacionais de FP, en artes gráficas e en Mecánica. Na foto vemos un fermoso traballo de ebanistería)

 (Pintura de Manuel Romero. Deixou escrito: "Creo que fun un estudante regular, moi fedello e con moitas ganas de vivir o día a día, sen importarme o máis mínimo o futuro. Calvo Sotelo quizais me dera simplemente tres palabras máxicas que foron e seguen sendo os pilares nos cales se apoiou toda a miña vida: Humildade, Educación e Respecto". A tradución ao galego é nosa. Romero fora alumno do meu amigo, Agustín Ruiz)

Homenaxe ao labor desenvolvido no Calvo Sotelo:

O Calvo Sotelo primeiro chamouse Fogar (inda hoxe hai unha pequena rúa próxima con ese nome, “Hogar Calvo Sotelo”), logo Colexio Calvo Sotelo e ultimamente Centro Calvo Sotelo. Desde a súa inauguración no ano 1956 estivo vinculado tanto á Institución Deputación Provincial, como á Familia Salesiana. A Institución pon a base económica: os salesianos a base educativa e humana. Teoricamente sábeno facer porque levan douscentos anos ocupándose da educación da xuventude (o santo patrón fundador, Xoán Bosco, adiántase na súa época ás actuais ONGs e loita por sacar da rúa os nenos e mozos desherdados da fortuna, orfos, vítimas da deshumanizada máquina do (pre)capitalismo industrial no norte de Italia, desde onde se espallan: dálles un fogar, un compañeirismo e unha escolarización, e así procuran facelo tamén os seus sucesores). Lemos no libro dos 50 anos de Calvo Sotelo que nos primeiros tempos o horario de traballo é un tanto espartano: erguerse cedo e sempre á aquela hora, misa ás 9 con puntualidade matemática, alimentación para o corpo, alimentación para a alma. Son tamén os tempos que son. Logo esa obrigatoriedade de ir a misa cederá. O que nunca cedeu é o acento galego. En trinta anos que levo eu aquí, polas tardes, aí sobre as oito, oio os alumnos diante das escalinatas falando ese bo galego da costa, de Muxía, de Noia, do interior da provincia, de Ordes, de Mesía... Falan e botan o pitillo. “Que tal o pasades aquí dentro?”, gústame preguntarlles. “Non hai queixa” é a resposta xeral, invariábel, cordial mentres me miran algo curiosos.

Das aulas do Calvo Sotelo baixo a éxida dos salesianos saíron moitas promocións de titulados en distintas ramas da Formación Profesional. Na publicación aludida lemos palabras de agradecemento de xente de toda clase: xente do común, pintores, algún director de cine, avogados, militares, deportistas, músicos, xornalistas, empresarios, novos salesianos... Gañaron diplomas, participaron en moitas competicións deportivas, estiveron sempre co deporte, coa música, co teatro. Sobre todo co teatro. Fíxose merecidamente famosa a súa contribución ao desenvolvemento do teatro escolar. Eu mesma acudín varios anos a aplaudir o meu sobriño Roque que viña cos compañeiros e amigos desde Arteixo. Teño un alumno este curso en segundo de bacharelato que ama o teatro e forma parte dun grupo estable e mais aínda recorda cando viña co seu colexio a participar no concurso organizado e celebrado no Calvo Sotelo. Tamén souberon sempre integrar a xente do barrio e integrarse con ela. Por exemplo nas sardiñadas que organizan no patio inmenso no San Xoán. Por exemplo no catecismo (a min gústanme esas misas en que o misioneiro don Alfredo facíalles preguntas aos pequenos, nunha interrelación viva e moitas veces divertida), nos coros (hai un coro na misa dominical de 12:30, con guitarras, e hai outro a capela, non tan bo, de mulleres, na misa vespertina das 20:00), na operación quilo de Nadal etc. Ou, nesta época, na representación do Belén Vivente: hoxe domingo 18 estaba cheíño o Salón de Actos, con ducias de personaxes que circulaban, ían e viñan do pazo de Herodes de cartón pedra...

O Calvo Sotelo foi un Centro de referencia coruñés para a educación dos máis humildes nun principio, para a Formación Profesional en xeral máis tarde.

Creo que o meu amigo salesiano pode retirarse coa conciencia de ter ao lombo un traballo ben feito. Nunca lle faltará o pan, iso espero, e nunca lle faltará o cariño de moitos de nós, coruñeses de barrio.

 (Fixádevos nas instalacións, á dereita da imaxe, do xogo da chave, xa desaparecidas: xogo moi popular en tempos na Coruña)