domingo, 26 de xuño de 2016

Biografías Lectoras (XIII): Xulio L. Valcárcel

1. Cal foi o primeiro libro en galego que liches?
-Unha antoloxía de poesía que recollera Antón Campelo. Eran as letras das cancións d´ O Carro, un grupo “folk”, pioneiro na canción en galego.  A maioría  dos textos eran de Celso Emilio Ferreiro. Naquel momento eu estaba máis preto da música que da literatura. 

2. E en castelán?
-“Corazón”, de Edmundo de Amicis. Recomendoumo meu avó Xesús, e aínda me lembro dalgúns contos: “O pequeño escribinte florentino”, “Dos Apeninos aos Andes”…

3. Un libro que fose especialmente importante na túa vida?
-Sen dúbida, “O deserto dos Tártaros”, de Dino Buzzati. Constitúe unha alegoría   do destino de moitas persoas, que empezan a vida con moito entusiasmo pero acaban  desencantadas.

4. Que libro che prestaría ler agora en galego?
-Relería “A Esmorga”, de E. Blanco-Amor. Ou os de Cunqueiro. En xeral gústanme os autores que escriben un galego celmoso, con sabor, con gracia.

5. E en castelán?
- “El Quijote”, de Miguel de Cervantes. Polas mesmas razóns. A gracia do español antigo e a precisión estilística.

6. Cal pensas que podía ser un libro que lle gustaría ler á xente nova?
-Todos os de Manuel Rivas, o noso autor máis universal.
-“Con tacones y a lo loco”, de Clarilou.

7. Algún título para agasallar a un amigo ou amiga?
- En xeral, adáptome aos seus gustos  e hai unha variedade tan ampla que resulta difícil concretar ningún.

8. Que libro tes neste momento enriba da mesiña de noite ou no e-book?
- “Libros conversos”, de Baldo Ramos e Pepe Cáccamo.
- “Historia de los heterodoxos Españoles”, de Méndez Pelayo.

9. Que libro leva agardando moitos anos por ti?
- “O Ulises”, de J.  Joyce, que tamén o teño na mesiña na versión en  galego.

10. Houbo algúns textos ou autores que che quedasen na memoria para sempre?
-Si, sei moitos poemas ou anacos de poemas, de memoria: Rosalía, Curros, Quevedo, Celso Emilio, González Garcés,  Novoneyra, Juan de Yepes, Bécquer,  Manuel Antonio, Juan Ramón, Pessoa, Noriega Varela…  

11. Uns versos dun dos teus poemas favoritos?

Un paso adiante i outro atrás, Galiza,

I a tea dos teus sonos non se move.

A espranza nos teus ollos se esperguiza.

Aran os bois e chove.
Xosé María Díaz Castro: “Penélope”.

Xulio L. Valcárcel, poeta
(Sección Coordinada por Xosé P. Mondelo)

xoves, 23 de xuño de 2016

A CORUÑA

125 ANOS DE INSTITUTO DA GUARDA

Este ano celebramos 125 anos de Instituto da Guarda. Un acontecemento que ten un certo significado para a nosa cidade. Dedicarémoslle un par de capítulos no blog.
Con ese gallo a festa de final de curso foi especial. Faremos un breve percorrido con fotos. Todo ocorreu un mércores 22 de xuño do ano 2016...

(A xeira comeza con teatro de Manuel María: varios alumnos da ESO e de 1º bach. representan unha parte da Farsa de Bululú. No escenario -dadaísta, vede o trono- aparece a criada; trátase de Martina Roel Tomé, quen logo tamén fará de Ministro de Facenda; nun recanto pódese ver ao virtuoso do trombón de varas, Néstor Bolaños Acuña, soberbio; Martina leva na masa do sangue o teatro, é filla de actor e mais escenografista)

(Actuaron tamén: Lucía Vaamonde López, Marcos Fernández Martínez, Julia López de la Osa, Adrián Caridad Villar, Lidia López Campoamor -Clara Campoamor foi a súa tía-bisavoa-, Michelle Budiño Regueira, Paula Fiaño, Manuel Rioboo Otero e Ada Morlán Alcobre).

(Actores e profesores: Iria Otero e Eduardo Varela foron os artífices; ambos os dous son profesores de ética. Gustounos moito o alegato final: fixeron, ao xeito unamuniano, intervir ao final ao autor, e este -fai de Manuel María o rapaz de camisa branca- lanzou por aire os papeis do discurso teatral e dixo que de todas as filosofías posibles quedaramos coa vida: "vivide... vivide agora, denantes e mais despois". Non está nada mal. A vida por riba de todas as tiranías)

(E logo a festa. Festa rachada. Houbo postos de venda de doces, bebidas, caricaturas -parabéns a Martín, unha promesa da arte gráfica-, pulseiras, colares... o diñeiro era de época, moitos alumnos e profes viñeron de época...)

(Estrela de cinco puntas: no medio a Concelleira de Servizos Sociais e Educación do Concello da Coruña, Dª Silvia Cameán: esta institución brindounos axuda, tras a petición cursada por unha das organizadoras máximas da festa, Dª Mª Jesús Quintáns; estruturas coma o palco da música e os aparellos de son foron imprescindibles para termos unha boa festa; xunto á  concelleira vemos á nosa directora, Dª Isabel Ruso)

(Outras xoves promesas: tocaron varios temas de ACDC)

(Hai que felicitar tamén aos profesores-titores: o grao de colaboración foi exemplar)
(A vicedirectora, a concelleira e a directora)



(Estupenda a caracterización anos 50 da profesora Dª Ana Sierra)

(Mirade o xogo da ra... Aproveitei a ocasión para recordarlle á señora concelleira que non estaría mal recuperar ou revitalizar o xogo da chave, tan coruñés, tan popular... É unha mágoa que se perdan esas tradicións ancestrais; en Nova York, a un paso da biblioteca pública máis importante da metrópole, creo que se chamaba Bryan Park, vimos xogar a petanca...)

A CORUÑA

125 ANOS DE INSTITUTO DA GUARDA

Este ano celebramos 125 anos de Instituto da Guarda. Un acontecemento que ten un certo significado para a nosa cidade. Dedicarémoslle un par de capítulos no blog.
Con ese gallo a festa de final de curso foi especial. Faremos un breve percorrido con fotos. Todo ocorreu un mércores 22 de xuño do ano 2016...

(A xeira comeza con teatro de Manuel María: varios alumnos da ESO e de 1º bach. representan unha parte da Farsa de Bululú. No escenario -dadaísta, vede o trono- aparece a criada; trátase de Martina Roel Tomé, quen logo tamén fará de Ministro de Facenda; nun recanto pódese ver ao virtuoso do trombón de varas, Néstor Bolaños Acuña, soberbio; Martina leva na masa do sangue o teatro, é filla de actor e mais escenografista)

(Actuaron tamén: Lucía Vaamonde López, Marcos Fernández Martínez, Julia López de la Osa, Adrián Caridad Villar, Lidia López Campoamor -Clara Campoamor foi a súa tía-bisavoa-, Michelle Budiño Regueira, Paula Fiaño, Manuel Rioboo Otero e Ada Morlán Alcobre).

(Actores e profesores: Iria Otero e Eduardo Varela foron os artífices; ambos os dous son profesores de ética. Gustounos moito o alegato final: fixeron, ao xeito unamuniano, intervir ao final ao autor, e este -fai de Manuel María o rapaz de camisa branca- lanzou por aire os papeis do discurso teatral e dixo que de todas as filosofías posibles quedaramos coa vida: "vivide... vivide agora, denantes e mais despois". Non está nada mal. A vida por riba de todas as tiranías)

(E logo a festa. Festa rachada. Houbo postos de venda de doces, bebidas, caricaturas -parabéns a Martín, unha promesa da arte gráfica-, pulseiras, colares... o diñeiro era de época, moitos alumnos e profes viñeron de época...)

(Estrela de cinco puntas: no medio a Concelleira de Servizos Sociais e Educación do Concello da Coruña, Dª Silvia Cameán: esta institución brindounos axuda, tras a petición cursada por unha das organizadoras máximas da festa, Dª Mª Jesús Quintáns; estruturas coma o palco da música e os aparellos de son foron imprescindibles para termos unha boa festa; xunto á  concelleira vemos á nosa directora, Dª Isabel Ruso)

(Outras xoves promesas: tocaron varios temas de ACDC)

(Hai que felicitar tamén aos profesores-titores: o grao de colaboración foi exemplar)


(Estupenda a caracterización anos 50 da profesora Dª Ana Sierra)

(Mirade o xogo da ra... Aproveitei a ocasión para recordarlle á señora concelleira que non estaría mal recuperar ou revitalizar o xogo da chave, tan coruñés, tan popular... É unha mágoa que se perdan esas tradicións ancestrais; en Nova York, a un paso da biblioteca pública máis importante da metrópole, creo que se chamaba Bryan Park, vimos xogar a petanca...)

domingo, 19 de xuño de 2016

ENTREVISTAS FINAL DE CURSO



ENTREVISTAS DA MAN DOS ALUMNOS 


A semana pasada subimos unha entrevista feita por un dos nosos alumnos de ‘Oratoria Aplicada’. Non sei se vos dixen que é a primeira vez na vida que impartía esta materia optativa. E quizais sexa a derradeira porque se aproxima o tempo xubiloso e as novas experiencias hai que llas deixar aos que veñen detrás, aos novos. En calquera caso, deixádeme que vos explique minimamente como foi o conto. No primeiro trimestre traballamos especialmente a oralidade, o plano da expresión , discursiva, argumentativa e tamén literaria, poética sobre todo; no segundo traballamos máis coa comprensión de textos escritos (facendo fincapé na linguaxe xornalística e cinematográfica) e no terceiro trimestre dedicámonos á tipoloxía textual. Como exercicio final de curso escollimos a produción dun texto dialogado, e como modelo a entrevista. Eles escolleron o entrevistado (eu só puxen unha limitación: tres profesores como máximo, porque do contrario, todos escollían profesores, ou case todos...). Teño xa unhas dez entrevistas avaliadas.  É a miña intención –sempre con permiso dos entrevistados- dárvolas a ler. Esperemos que algo saquemos en limpo. De min só podo dicir que tiven en xeral uns alumnos (14 entre rapazas e rapaces) estupendos, auténticos, críticos, apaixonados do debate, duros ao axuizarme ás veces, fieis na asistencia. Deséxolles bo futuro a todos. Naturalmente que si.

:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::


 (Entrevistador e entrevistado)


Entrevista a D. Diego Calvo Pouso (actual presidente do PP A Coruña)



Preguntas:



1-Que foi o que lle impulsou a entrar na política?

Cando era un neno, o alcalde do meu pobo, San Sadurniño, era un home moi traballador e sempre buscaba a colaboración dos mozos para facer cousas. Lembro que nos chamaba para axudarlle a colocar as sillas no salón de actos, ou a repartir calquera tipo de información polas casas… Así, pouco a pouco, vin que me gustaba a política, que entón e agora a concibo como un traballo para axudar á xente. En canto puiden anoteime en Novas Xeracións do Partido Popular, primeiro en Ferrol e logo en Santiago… e ata agora. Sempre conto que cando eu me afiliei ao PP foi nun momento en que o que estaba de moda era pertencer ao BNG, ser nacionalista, porque era o que facían boa parte dos mozos naquel momento. Pero eu quixen ser revolucionario e afilieime ao PP, porque era o partido do meu alcalde e tamén o partido no que eu me tiña formado. Creo, estou seguro, de que non me equivoquei.





2- Que cousas bota de menos na súa vida e das cales lle priva a súa profesión?

Clara e definitivamente, o tempo libre e o tempo para un mesmo. Cando estás nisto da política, pasas a ser escravo do pouco tempo libre que tes, porque nós non sabemos de horarios nin de entrada nin de salida. Por iso ás veces é duro escoitar esa frase de que “os políticos non fan nada”. Porque non é certo. Primeiro, porque non todos somos iguales e, segundo, porque traballamos moito, tanto cando a xente nos está a ver como cando non se nos ve tanto. Iso é probablemente porque estamos nos nosos despachos ao fronte dalgunha administración, facendo xestión… Pero volvendo ao que me preguntabas, boto en falta máis tempo libre para pasar coa miña familia e, sobre todo, co meu fillo.





3- Como político, cales son as accións das que máis orgulloso se sente?

Hai moitas cousas que lembro, a maioría que pasan desapercibidas pero que para min foron moi importantes. Porque cando traballas nisto, e tes un cargo público, podes axudar a moita xente en pequenas cousas que para eles son importantísimas e que para nós, desde a administración, son sinxelas de resolver. Esas pequenas accións que ves que son tan importantes para as persoas son as que te animan cada día a seguir traballando. Pero tamén me sinto orgulloso doutro tipo de cousas, como pode ser ter participado na que foi na primeira fusión de municipios que tivo lugar en Galicia, e en España, nos últimos 35 anos, a de Oza-Cesuras. E tamén de ser quen de xestionar a Deputación da Coruña para deixala moito mellor do que a atopamos. Porque cando nós, o Partido Popular, collimos o goberno da Deputación no ano 2011, atopamos unha administración saneada, pero que aínda arrastraba unha débeda bancaria importante. Traballamos en anos moi difíciles económicamente, pero nos propuxemos facer máis con menos e conseguimos deixar a débeda en cero, devolver unha administración completamente saneada, mellor que a que collimos, libre de cargas e que demostra, ao meu entender, un compromiso co futuro e co bo facer que debe imperar en política.





4- No que respecta á educación, cal é a súa opinión sobre a lei actual e a súa revalida de bacharelato?

A Educación é un tema moi complexo, importantísimo, fundamental nas nosas vidas e que nos afecta a todos. Por tanto, é lóxico que haxa moitas opinións e moitas formas de pensar. De tódolos xeitos, eu creo que non se interpretou moi ben a aplicación da Lomce, xa que o que se fixo este ano en terceiro de Primaria e en sexto de Primaria non foron reválidas: foron probas de avaliación sen ningún valor académico. O obxectivo destas probas non é outro que obter datos estadísticos do funcionamento da ensinanza na nosa comunidade autónoma. Eu persoalmente creo que é unha cousa boa, porque nos dá datos que nos poden axudar a mellorar a calidade da ensinanza, que é o que todos buscamos. De tódolos xeitos, tamén creo que houbo moita desinformación e nalgúns casos moita manipulación interesada. En canto á chamada reválida de Bacharelato, aínda queda por definir como será a súa implantación, pero está pensada tamén como unha avaliación para comprobar os coñecementos adquiridos polos alumnos. A min todo o que sexa mellorar a calidade do ensino dos nosos mozos paréceme ben.



5- Cal é para vostede a persoa que máis admira no ámbito da política? Por que?

Admiro ao concelleiro que se levanta todos os días pensando en que será o mellor para os seus veciños. A esa persoa que, sen recibir ningún salario nin máis recompensa que a satisfacción persoal, dedícase á política por vocación, para ofrecer un servizo público e tratar de facer deste mundo un lugar mellor para os seus fillos ou os seus netos. A maioría das persoas que nos adicamos á política pensamos así.  E esas persoas son as que realmente admiro.



6- Que opina sobre as redes sociais e que influencia cre que poden chegar a ter nunha campaña política?

Gústanme moito as redes sociais porque son unha forma única de poder chegar á xente, de poder comunicarte coas persoas que o desexen e, sobre todo, de poder escoitar o que te queren preguntar. Sei dos sus perigos, porque cando estás nas redes sociais estás moi exposto ás mentiras e ás críticas gratuítas, pero aínda así creo que é unha canle de comunicación moi importante e que temos que aproveitar. En campaña electoral a súa importancia pasa pola posibilidade de explicar as nosas propostas, que no caso do PP van sempre en positivo porque non buscamos a confrontación pola confrontación. Eu persoalmente só estou por agora en twitter (@DiegoCalvoPouso) porque leva moito tempo atender a todos as mensaxes ou comentarios que recibes, pero pronto me animarei tamén ao facebook.





7- Xa para rematar: Se nun futuro próximo tivese intención de presentarse á alcaldía da Coruña,  en que aspectos pensa que podería vostede contribuír para a mellora da nosa cidade?

Non se me pasou pola cabeza esa idea, pero supoño que se chegara o caso, aínda que xa che digo que non teño pensado nada semellante neste momento, creo que o primeiro que faría é tratar de sacar á cidade desta situación de parálise que sofre desde hai un ano. Desde que a Marea goberna no Concello de Coruña non se fixo nada, ningún proxecto novo, e o único que temos visto os cidadáns é como pretendían adiantarnos o cobro da contribución ou como gastaban recursos no cambio de nomes das rúas. Botamos en falta algo máis de xestión, de avance, de consolidar esta cidade como polo industrial e de servizos de Galicia e como unha cidade na que dá gusto vivir porque ofrece todas as comodidades aos seus veciños. O que tamén me preocupa é como se está a retrasar a tramitación da concesión de licencias de obra ou de apertura de novos locais. Iso é malo para a cidade, malo para a economía da cidade e, polo tanto, malo para todos os veciños.



Moitísimas grazas, señor Calvo, por dedicarnos parte do seu tempo.

Moitísimas grazas a ti por interesarte polo meu traballo. Encantado!



(Entrevistador: Adrián Méndez B. Alumno de 1º de bacharelato).



xoves, 16 de xuño de 2016

Xosé Lois Romero & Aliboria - Mangüeiro (Olvídame)



Xosé Lois Romero & Aliboria - Mangüeiro (Olvídame)
(sección coordinada por X. P. Mondelo, editado por Mario S. García)

Wapapura Live: Sacred Riverside Gathering no Monasterio de Santa Cristina, Galicia



Wapapura Live: Sacred Riverside Gathering no Monasterio de Santa Cristina, Galicia
(sección coordinada por X. P. Mondelo, editado por Mario S. García)

domingo, 12 de xuño de 2016

ENTREVISTAS A MULLERES QUE AMAN CORUÑA



ENTREVISTA A DONA MARGARIDA CARRÉ VEGA (PALABRAS-LIMIAR E ENTREVISTA FEITA POR ANTONIO ROCA CAPDEVILA, ALUMNO DE 1º DE BACHARELATO).



Margarida Carré Vega aínda vive no barrio de Eirís onde se criou, non na casa do seu avó (onde agora vive o seu irmán), pero non moito máis lonxe. Leva con orgullo o apelido Carré, cheo de importancia nas nosas letras e no noso papel coma pobo; pero o que máis a enche de orgullo é o seu avó, Uxío Carré Alvarellos, non o escritor, que tamén, senón a persoa, o “avó” que ela coñeceu e que marcou a súa nenez. Un home liberal, singular e moderno, amigo dos seus amigos, non só os intelectuais senón tamén os vecinos -coma o meu propio bisavó- que tiñan sempre abertas as portas da súa casa.
Esta charla máis que entrevista é o reflexo do home, a parte máis íntima do escritor que sempre queda oculta, vista polos ollos da súa neta.

 (Foto dos libros que dona Margarida Carré lle emprestou ao noso alumno)
 
Antonio Roca: - Por que cerrou a Librería Regional?

-De eso sí que no tengo ni idea, lo que pasa es que los hijos,  cada uno se fue por su lado. Mi bisabuelo tuvo 11 hijos, yo conocí  a mi tío-abuelo Gonzalo, que fue uno de los primeros atletas de aquí, a mi tío-abuelo Luis que también escribía, mi tío-abuelo Leandro y mi abuelo Eugenio, todos estuvieron en la Academia con su padre. ¿Por qué cerró la librería? Me imagino que porque cada uno siguió su camino; mi abuelo daba clases en la Escuela de Comercio y después se fue a la Compañía de Tranvías de jefe de personal; el tío Leandro no sé en qué trabajaba y el tío Luis trabajaba en Fenosa, o sea, todos se fueron colocando por su cuenta y los tres escribían. Yo tengo toda la biblioteca que dejó mi abuelo que era Uxío Carré Alvarellos; mi padre sí se sabía los porqués y los detalles y la verdad es que sí nos contó toda la historia de mi abuelo pero como siempre pasa, no le prestas atención hasta que… Si esto te hubiera surgido hace un año él te podía haber contado un montón de cosas porque sabía mucho sobre ellos.


-Qué pensaches ao celebrarse este qano os cen anos das Irmandades da Fala? Pensas que o teu bisavó e o teu avó están suficientemente valorados?
-Se habla mucho más de mi tío-abuelo Leandro porque a mi abuelo no le gustaba figurar, supongo que si los de la familia nos hubiéramos movido les hubiesen dedicado un Día de las Letras Galegas…  A mi abuelo no le gustaban los homenajes, por eso nunca nos movimos en ese sentido, el estuvo en la Academia muy poco tiempo. Éditaba aquí y en Argentina, ediciones Margarida; Luis y Leandro sí editaban aquí. Si nunca leíste nada de él yo te lo puedo dejar, por ejemplo “Escolma de poesía”, que además tiene una dedicatoria, no es que me lo haya dedicado a mí, le escribió una dedicatoria para mí. A mi hermano sí le escribió un cuento porque él se lo pidió pero no fue un cuento original, era de los tradicionales. Escribía mucho, no solo libros, muchas cartas, en los álbumes de fotos, la Biblia familiar, en cualquier sitio él aprovechaba para escribir con una letra redondilla preciosa. De quien te puedo contar más cosas es de mi abuelo, que es con quien yo conviví.

(Na obra poética de Uxío Carré son frecuentes as referencias á microtoponimia coruñesa)

-Uxío Carré Alvarellos, pensas que a súa forma de ver a vida cambiou moito tras o 36, coa norte do seu fillo e a súa dona?
-Pienso que sí. Vivían en San Roque; mi abuelo tuvo tres hijos: Eugenio, al que mataron en la guerra, fusilado al parecer por la Guardia Civil en Elviña, anduvo escapado por el monte, tenía 21 años y tres carreras. Lo mataron por ser comunista, según dijeron, y cuando mataron a mi tío, mi abuela… al poco tiempo falleció ella. A mí tía Milocha y a mi padre que era el pequeño les partió la vida, ella no pudo acabar la carrera y a mi padre lo mandaron a Sarria para evitar… Mi abuelo estuvo en la cárcel, de hecho los tres hermanos lo estuvieron; mi tío-abuelo Luis en el Castillo de San Antón, iba mi tía Milocha a llevarle comida y mi tío-abuelo Leandro también pasó un tiempo en la cárcel y a su hijo también lo mataron y no llegó a saber dónde está, aún no se sabe y todo por ideas, por ser de izquierdas. También se decía que la familia Carré era masónica pero la verdad, mi abuelo jamás habló de ese tema y mi padre tampoco habló nunca de eso.


Cuando murió se vendió en San Roque y mi abuelo compró el terreno de Eirís y después hizo la casa y se fueron a vivir para ella en el año 45, cuando se casó mi padre. Mi abuelo y mi tía que estaba soltera vivían en el primero y mis padres en el bajo.


-Renunciou á ideoloxía pola familia?
-Tenía sus ideas pero nunca se impuxo, por exemplo non cría en Deus, o meu pai tampouco pero nunca nos prohibiu crer; cando murió él no quería cura, entonces fue mi  padre a hablar con D. Antonio Noche y lo entendió, otro podía haber dicho que no lo enterraba o cualquier cosa y no puso problemas, lo recuerdo en el entierro detrás, en silencio. Se portó muy bien. Los sábados y domingos por la tarde en su casa se reunían muchos galleguistas, yo me sentaba en las escaleras a oírlos, todo en gallego, nosotros no lo podíamos hablar porque estaba prohibido, de hecho yo no sé hablar gallego por ese motivo, ellos lo hablaban y tomaban el té, le gustaba tomar té, prepararlo, colarlo… y hablaban de política. Siempre había mucha gente que venía de fuera, de Argentina… y sobre todo en San Juan, que no se podía celebrar; en mi casa se celebraba, se reunía mucha gente, se ponían fiúnchos en la puerta, el ramo en agua, y venía el baile gallego. Tiene obra en gallego y en castellano y hay cosas sin publicar.

 (Distintas dedicatorias da man de Uxío Carré, onde se reflicte ben o cariño do avó pola neta)

- De todo o que escribiu cal pensas que era o seu xénero preferido?
-Imagino que la poesía pero creo que realmente lo que le gustaba era escribir, hay muchas cartas, no solo a mi abuela, también a Cunqueiro, a mucha gente que estaba fuera. Hay muchas cosas que se podrían publicar y él dejó una carta diciendo que todo eso pasase de padres a hjoe y si algún día hiciese falta para comer se publicase, por necesidad. De hecho el documento de los derechos de autor está en casa de mi padre.
-Influíu moito o teu avó na túa vida?
-Mucho. Para mí mi abuelo era todo, yo me crié con él, mi madre se celaba porque yo subía y estaba siempre con ellos; era una persona encantadora, abierta, se podía hablar con él de todos los temas, mis amigas venían a mi casa y le preguntaban (tanto a él como a mi padre) cosas que en su casa no podía preguntar, él siempre contestaba y si pensaba que no era el momento te decía que tuvieses paciencia que más adelante te lo explicaba y lo hacía. En mi casa nunca te imponían nada, hasta los agujeros de los pendientes, mi abuelo decía que era una esclavitud para las mujeres y sin embargo cuando yo quise hacerlos el que me acompañó fue él. Quiso que estudiase declamación porque quería que yo recitase sus versos y cuando me llevó al conservatorio yo tenía que tener voz de mujer y resultó que tenía voz de niña; entonces me matriculó en violín, él me acompañaba tres veces a la semana a clase.
Me ayudaba en los deberes, si yo fui buena estudiante fue mérito de él y de mi tía Milocha, me ayudaban con el francés… Mi abuelo sabía ruso, francés… Eran muy inteligentes, mi tía también aunque por la guerra no pudo acabar la carrera; cuando en la escuela que había en Eirís faltaba el maestro la avisaban a ella. Daban clase a adultos y mi tía preparaba a muchas chicas para entrar a trabajar en la fábrica de tabacos; incluso enseñó a leer a una niña que tenía síndrome de Down, ahora es distinto pero en aquel momento era impensable y ella se comprometió y lo consiguió. A mi abuelo le querían mucho, sobre todo los niños porque nos llevaba a la playa a bañarnos a un montón, en una ocasión ya cuando tendría sobre ochenta años se metió en el agua y algo le pasó que salió desorientado pero aun así fue capaz de traernos de vuelta a todos.
Ya te dije que él no creía y sin embargo cuando fue la quema de las iglesias é fue a ayudar a salvar las imágines.
Aún hoy hago cosas porque las hacía de pequeña con él, como ir al cementerio; mi abuelo iba una vez por semana y yo lo acompañaba; cuando él falleció mi tía seguía yendo y yo sigo yendo no una vez a la semana pero sí una vez al mes. Fue una gran persona con unos ideales que nunca impuso y muchos amigos como Isaac Díaz Pardo por ejemplo que le hizo un retrato (uno de los monjes que pintó José Luis Rodríguez en Samos tiene la cara de mi abuelo). Tenía una muy buena biblioteca con muchos libros que le traían de fuera y siempre decía que nunca es tarde para aprender, eso influyó en que yo empezase en la Universidad ahora. Solo en una ocasión cuando era niña un profesor me dijo que era  punto rojo por mi apellido, después yo estudié con beca y no tuve nunca problemas que otros sí tuvieron.
-Nunca pensaches en escribir? Que libro estás a ler? Cal foi o que máis che gustou?
-No, los escritores fueron ellos, mi abuelo, mis tíos y mi bisabuelo: ellos escribieron mucho. Estoy leyendo un libro de Alice Munro y la verdad, no me está gustando; me gustó mucho Las preguntas de la vida de Sabater y La reina del sur de Reverte, pese a qun no me suele gustar mucho lo que escribe; y fui incapaz de leer El Quijote, aunque lo intenté.