A NOSA CASA (3)
Móstrovos hoxe unhas escaleiras en verde, das
chamadas de caracol, que comunican co observatorio (noutrora foino, observatorio
meteorolóxico) ou lanterna que hai no curuto, no tellado do noso nobre e escangallado
edificio histórico. Ao fondo, o océano que viu chegar as naves de Xulio César na
idade antiga. Imaxinade: unhas escaleiras así, incluso dunha maior beleza
pétrea, son as que subirían á torre-zigurat de Breogán cando o faro de
Brigantium se alimentaba con madeira; unhas escaleiras así e máis grandes
quizais, son as que soben na novela de Eco ao sancta sanctorum da biblioteca do
mosteiro; no Aleph de Borges, a que
baixa ao soto debaixo do comedor –lembrade que hai que descansar os ollos no
banzo número 19 para ver o universo-, tedes que imaxinala igualmente deste
tipo.
Vamos, unha marabilla!
(foto de Mario S. García)
Posibles
restos dunha pequena estación meteorolóxica no lucernario do Eusebio da
Guarda, ao que se accede polas escaleiras verdes.
No instituto, francamente, hai marabillas dignas da Biblioteca de
Alexandría (é unha hipérbole, pero pequena). Quero presentarvos unha. Velaquí vos
traio un libriño publicado verosimilmente –non figura a data- a finais dos anos
vinte ou principios dos trinta, composto por conferencias e artigos do coruñés
Menéndez Pidal. Alguén de vós sabe onde estudou o ensino medio? Hai que
averigualo. Ramón M. P. amou, entre outras xoias literarias, os romances. Neste
libro dedícalle unhas páxinas ao estudo da súa orixe (da man dun só individuo
máis ben culto, xénese colectiva-anónima, voz do pobo?) absolutamente
esclarecedoras e brillantes. Escolle como súmmum da beleza un romance que non
podo evitar trasladarvos aquí, publicado en Amberes cara ao ano 1545, que di
así (permitídeme traducilo ou versionalo en lingua rosaliana –a forma en
castelán ten moitos arcaísmos, e con iso é doado verter ao galego-, grazas):
Quen houbese tal ventura sobre as augas de mar
como houbo o Conde Arnaldos mañaniña
de san Xoán!
Con un falcón na súa man a caza ía
cazar,
viu chegar unha galeira que á terra
quere chegar;
as velas traía de seda, a exarcia de
bo cendal;
mariñeiro que a manda dicindo vén un
cantar
que a mar facía en calma, os ventos
fai amainar,
os peixes que andan no fondo arriba
fainos andar,
as aves que andan voando no mastro
fainas pousar.
Alí falou o Conde Arnaldos, oíde ben
o que dirá:
-Por Deus cho pido, mariñeiro,
dígasme ora ese cantar.
Respondeulle o mariñeiro, tal
resposta foille dar:
-Eu non digo esta canción mais que a
quen comigo vai.
Antes de que nos paralice, envolva e posúa a
néboa do misterio, antes de abandonar este tema tan amable, veñamos un momentiño ao romanceiro galego.
Anda algo disperso e fragmentado (coma a nosa mitoloxía). Pero existe. Quixera
animarvos a que leades de cando en vez un romance. Podiades arrequentar o voso
saber con preciosísimos nomes de muller, por se tendes no futuro fillas (e/ou
netas). Mirade que nomes eufónicos e sonoros, todos nomes do romanceiro
galaico: Alborinda, Dona Alda (a dona
de don Roldán), Dona Eusenda, Dona Birolana, Guiomare, Dona Silvana, Albas Neves, Floralba, Malveliña...
Case todos os romances foron recollidos hai moitos anos; por exemplo, Casto
Sampedro recolle a maioría en 1903, 1905, en boca de mulleres do pobo. A miña
avoa valdeorresa sabía moitos fragmentos de memoria e as avoas dos meus alumnos
eumeses aló nos anos 80 tamén coñecían romances máis modernos, noticieiros,
deses que narraban asasinatos e outras historias truculentas. Aínda o avó dos
meus fillos recitaba anacos dun romance sobre a vida e grandes feitos do
aviador dezao Joaquín Loriga. Esa capacidade romanceadora acabouse. Morría todo
no esquecemento se non fose polos libros. Que o saibades.
Son Raquel Mella Bello de 2ºD de bacharelato, e en relación co exercicio de Lingua galega que nos puxo Charo, dicir que Menéndez Pidal estudou no instituto de Albacete.
ResponderEliminarSete anos despois aínda me acordas perfectamente, Raquel. Que boa alumna! Nunca é tarde -di o refrán- se é para ben. Moitas grazas, queridiña, por respoonder á miña pregunta. Forte aperta.
ResponderEliminar