Cazatesouros

A NOSA CASA

AS GRANDES DAMAS DO ENSINO

María Muruais Lamas: A  Pontenova,  Lugo, 1932- A  Coruña,  1997

(María Muruais Lamas. Foto tomada co gallo do centenario do Instituto, ano 1990)

Hai un refrán galego que di Deus cando dá non é migalleiro. Vén aquí moi ben: no meu Instituto tiven sempre bos profesores; é máis, podo dicir que adorei ou case a varios. De María Teresa xa vos falei noutras ocasións; hoxe emporiso, quixera falarvos doutra miña querida profesora de inglés, a catedrática María Muruais Lamas, xa falecida. Deunos, a min e as miñas compañeiras, inglés digamos toda a vida, desde os primeiros cursos de bacharelato ata COU, incluído. Foi a única profesora de inglés que tiven no Instituto. Cando volvín, anos despois de rematado o COU como profesora de lingua e literatura galegas, ao centro, ela alí estaba e acordábase perfectamente de min e nunca, ata o derradeiro ano da súa vida, deixou de tratarme con afecto. Descanse en paz.

María Muruais deberá pasar á historia do noso Instituto  como a primeira Directora do centro. Antes dela houbo outra muller que ocupou o cargo, pero a título provisional, María Luisa Telo López (habería talvez que dedicarlle unha páxina ou dúas no blog…) e tamén antes ca ela foi nomeada Consuelo Mariño Bobillo como directora da Filial número 1 do Instituto, “La Milagrosa”. Pero como directora cabal, con todas as atribucións oficiais inherentes ao cargo, a primeira foi María Muruais. Vexamos en primeiro lugar algúns datos importantes da súa biografía e traxectoria profesional. Faremos ese breve percorrido a través das palabras-discurso de homenaxe celebrado no ano 1997. O devandito discurso correu a cargo da súa ,atreveríame a dicir, “herdeira espiritual-intelectual”, Dª Fidelina Seco, quen tamén fora profesora de inglés no Instituto moitos anos.

Coñezo a María desde hai case 20 anos, o tempo que hai que é a miña compañeira e Xefe de Seminario, pero ela levaba uns anos exercendo a súa profesión cando eu a coñecín. María é pioneira na ensinanza do Inglés, posto que ela estudou Filoloxía Inglesa nos primeiros anos da súa implantación en Madrid ao mesmo tempo que realizaba a súa licenciatura en Filoloxía Románica. Tamén se fixo mestra, o que nos dá unha idea do seu afán por aprender e o seu gran interese pola docencia. Viaxoua con frecuencia a Inglaterra e aos EEUU nuns canos nos que non era tan habitual como o é agora, e estas viaxes, xunto cos seus estudos, déronlle un gran dominio do inglés, algo pouco frecuente daquela, e non tan frecuente hoxe en día tampouco. Ese dominio do inglés mantívoo ao longo dos anos con novas viaxes, de pracer ou de estudos, aos EEUU e Inglaterra. (…) María foi interina antes de facer as oposicións. Foino no Instituto Nsa. Sra. dos Ollos Grandes de Lugo, que era entón Instituto Feminino, e aí foi onde tivo o seu primeiro contacto co ensino despois de pasar un ano en Inglaterra afianzando o seu dominio do inglés. En 1961 fai as oposicións a Agregada de Inglés, que son as primeiras oposicións de inglés que se celebran. O seu primeiro destino é Ciudad Rodrigo e deseguido o Instituto Masculino de Oviedo. Posteriormente pide o traslado ao Instituto Cervantes de Madrid a fin de dispoñer de máis medios para preparar as oposicións a Cátedra. Aproba as oposicións e toma posesión da acabada de crear Cátedra de Inglés deste Instituto o 1 de marzo de 1966, é dicir, que dentro dunha semana fará 31 anos que é Profesora deste centro. En setembro deste mesmo ano en que toma posesión, o seu afán por aprender lévaa aos EEUU a realizar estudos sobre a lingua inglesa en varias Universidades, para o que lle fora concedida unha bolsa de estudos Fullbright. Estas bolsas son moi coñecidas desde hai tempo entre estudantes e licenciados en inglés, aínda que non moitos acceden a elas pola dificultade das probas esixidas. Ao regresar dos EEUU incorpórase definitivamente á súa praza no Instituto Eusebio Da Guarda. Naqueles tempos o Seminario de Inglés compoñíano só María e outras dúas profesoreas. Esta situación iría cambiando gradualmente ata estes días en que somos 9 os profesores do seminario. Este aumento de profesores débese, naturalmente, ao aumento de alumnos. E este incremento no número de alumnos se debe a que a sociedade se vai dando conta pouco a pouco da importancia cada vez maior do inglés no mundo de hoxe. E non se pode negar que a esta toma de conciencia contribúen as persoas entusiastas e con visión de futuro como María. Desde que chegou ao Instituto desenvolve unha gran actividade docente da que gardan bo recordo os seus alumnos e alumnas, algunas das cales está presente hoxe aquí. Tamén toma parte, en dúas ocasións, nos labores directivos do centro. Durante un ano,  de 1969 a 1970, é Secretaria, a petición de Luis Artigas, que era entón Director do Instituto e a quen todos recordamos con cariño. Engadirei como anécdota que, sendo Secretaria, María redacta e asina a Acta de toma de posesión de Chelo Mariño como directora de La Milagrosa. Desempeña o cargo de Directora do Instituto durante 3 anos: desde 1974 ata 1977, anos difíciles durante os que María pon todo o seu empeño e mellor vontade en solucionar os problemas que se presentan. Acompáñana nas tarefas directivas: Felipe Criado, Vicedirector; María Teresa R. Taboada, Secretaria, e Antonio Lopez-Niño e José Luis Lopez Mejuto como Xefes de Estudos de Diúrno e Nocturno respectivamente. (…) Pola miña experiencia persoal podo dicir que María é unha persoa que se entrega totalmente á ensinanza en xeral e á do inglés en particular. Dálle unha gran importancia á formación dos profesores e sempre nos animou aos seus compañeiros de Seminario a realizar todas aquelas actividades que puidesen contribuír á nosa formación; animábanos a asistir a cursos, a solicitar bolsas e a facer intercambios e incluso probas de acceso. E, coa súa habitual xenerosidade, proporcionounos a axuda que lle solicitamos. María é unha das persoas con maior información sobre lexislación educativa que coñezo. (…) E tamén ten máis información sobre didáctica do inglés que a maioría dos profesores desta materia. E toda esa información que posúe compártea sen restricións. Eu aprendín con María o que é unha programación, un Seminario que funciona bien, incluso o que é un libro de actas de Reunións de Seminario. Pode dicirse que con María dei os meus primeiros pasos pola ensinanza, e grazas a ela puiden afrontar con confianza esta difícil profesión que é a docencia. Unha das batallas que aínda ten/temos pendente é a consecución da aula de inglés, pola cal loita desde que a coñezo. O actual director do centro, así como os seus antecesores aquí presentes son coñecedores da súa insistencia neste punto. Aínda non conseguimos a aula, pero seguiremos insistinto e seguramente algún día o conseguiremos. […] Por todo o devandito, é para min unha satisfacción ter podido dicir hoxe estas palabras en homenaxe e agradecemento a María Muruais.

(Palabras pronunciadas por Fidelina Seco no xantar-homenaxe a M. M. no Hotel Riazor no ano 1997).

(María nunha festa-xubilación a finais da década dos 80. Foto xentilmente cedida por Mª Teresa R. Taboada)

No que eu sei, María deunos clase a varias colegas e amigas, algunha das cales inda vos dá clase a algún de vós: deulle clase á profesora de matemáticas Dª Olga J. Meana, e deulle clase a Rosa F. Salmonte. A Rosa deulle en COU e relembra que era unha profesora esixente, que lle facía ler en inglés Un mundo feliz  de A. Huxley, esixente pero de moi bo trato. Unha servidora relembra que nos primeiros cursos de bacharelato, non eramos máis de dez ou doce como moito as alumnas que daquela escolliamos inglés, nos facía sentar formando un círculo e facíanos escoller un nome de pía inglés para achegarnos mellor á cultura británica, eu era Elsie. Sobre todos os atributos quedo coa dozura e cos seus ollos claros. María algunha vez ten dito que nós eramos coma os fillos que non tivo.

(Foto tomada das Actas Históricas que se custodian no Instituto. Esta pertence á sinatura de María como Directora. Trátase do primeiro claustro celebrado tras o seu nomeamento. Tivo lugar o 12 do mes de Santiago de 1974. Lese en primeiro lugar a credencial do seu nomeamento -recordemos que María, como todos os cargos da época, debeu xurar que acataría as leis franquistas, as do Movemento chamado; hoxe en día os directores de ensino non teñen por que xurar nin prometer acatar a Constitución; sen entrar en valoracións impertinentes ou inapropiadas, dá que pensar, e un dos pensamentos que suscita esta diferenza talvez sexa aquel que traza un valor enorme para a figura do Director dun centro de Ensino Público de outrora. Agora o labor do Director dun Instituto enténdese mellor, polo menos teoricamente, como un labor de democracia compartida cos membros da Comunidade Educativa como un todo amplo. María toma a palabra e o primeiro que fai é eloxiar o labor de Luis Artigas Giménez, anterior Director, figura moi querida, excelente profesor... Tamén neste claustro toma a palabra a profesora Dª Ángela García, para propor que figure en acta a satisfacción dos claustrais por ser María Muruais nomeada Directora)

 

(Placa na entrada da aula de inglés, planta baixa do Instituto. Foto tirada pola actual Directora do centro, Dª Isabel Ruso)