xoves, 13 de xuño de 2019

ENTREVISTA


ENTREVISTAS A MULLERES QUE AMAN GALICIA


ENTREVISTA A LOLA TOURÓN




- Mª R. S.: En primeiro lugar, queremos darche as grazas, Lola (espero que nos permitas o tratamento de ti) polo tempo que nos dedicas. Sabemos perfectamente que es unha persoa polifacética, moi activa, e que hai moitas ocasións en que non dás feito… Por favor, preséntate ti mesma aos nosos curiosos lectores.

- Moitas grazas a vós polo interese e tuteádeme por favor. Eu son unha desas persoas que me gusta que a xente me sinta cercana. Son curiosa por natureza e gústame aprender de todo, atráenme especialmente os oficios traicionais (fiar,tecer no tear, cestear, calcetar etc), pois creo que na súa práctica se agochan moitos dos saberes ancestrais do noso pobo.

- Como naceu o amor pola cestería?

- Na miña casa facíanse moitos destes labores no inverno e iso serviume para coñecer os procesos. E, como non, traballábase a cestería, que sempre me chamou máis a atención. Xa de maior asistín a un obradoiro con Chus Labrador, e quedei xa enganchada para sempre.

Estudei cerámica artística e tamén me apaixonou durante moito tempo, pero a liberdade da cestería foi a que me mantivo fiel a este oficio.

 (Cestaría de colmo, centeo e silva. Todas as fotos son propiedade de Lola Tourón, a quen agradecemos que nolas facilitara)


- A cestería é unha arte e/unha técnica moi antiga. Tanto ou máis cá olaría? Que sabemos dos primeiros vestixios?

- A cestería ou cestaría dise que é o primeiro oficio que desenvolveu o ser humano (probablemente a muller) a través da observación do traballo dos paxaros facendo os niños. Fálase tamén de que se colocaba barro cru dentro das cestas para poder trasportar liquidos e que unha destas pezas debeu caer a fogueira e así se descubriu que o barro podía cocerse.

 - En España son moi coñecidas, por citar só un par de casos, as artesanías do esparto (en Murcia: con restos arqueolóxicos polo menos desde o bronce), os cuevaneros cántabros (que fan cuévanos, uns cestos moi parecidos aos que se usaban aquí nas vendimas, creo que se facían de castiñeiro) etc. En Galicia, Xaquín Lorenzo -en Historia de Galiza, dirixida por Otero Pedrayo- fala dos cesteiros de Mondariz, que tiñan por certo unha xerga propia (a fala dos bugardeiros). E nos libros especializados que eu manexo méntanse como vellos núcleos de cestería galega Noia, Someso e Tabeaio… Pero nunca oíra falar do cesteiro de Armentón. Desde logo, Bergantiños é unha bisbarra chea de maravillosas sorpresas. Que nos podes dicir a este propósito?



- A pesar da súa antigüidade sábese mui pouco da cestería, poucos libros recollen esta arte, e poucas veces se lle prestou atención ata os nosos días. Méndez Ferrin recolleu a fala dos cesteiros de Mondariz, que foi quizais o único gremio como tal de Galicia , e ata o dia de hoxe chegan os dedos das mans para contar as publicacións sobre isto en Galicia. O libro de Bignia Kuoni , Cestería tradicional ibérica, que recolle información e técnicas ao longo da península é ata o dia de hoxe  o máis completo do que dispoñemos. É por iso que traballos coma  o do cesteiro de Armentón, José Cerviño , e moitos otros,  pasou totalmente desapercibido ata o dia de hoxe.

-Fálanos agora deses cursos que impartes no Concello de Arteixo.

- Os obradoiros que imparto coa asociación tradicional de Arteixo teñen como propósito inicial achegar a cestería aos veciños e outras persoas interesadas, tanto a técnica de colmo que chega ata nós dende o neolítico, coma as técnicas mais contemporáneas que nos permiten crear escultura ,vestuario, valados vivos, estruturas de xardin, ou paredes do fogar. Todas estas técnicas son xoias da nosa evolución e precisámolas en todos os tempos, porque nos facilitan e fan máis agradable a vida que o formigón e outros materíais.

A cestería xunto co barro son os  oficios dos que queremos un contacto directo coa terra.



 - Como podemos facer para adquirir algo feito por ti, prezada Lola?

-Ata fai pouco eu vendia o meu traballo polas feiras de artesanía. Por causa do traballo sufro unha tendinite fai máis de tres anos que me dificulta o traballo, así que neste intre fago só as pezas que preciso para os meus estudos e alguna cousiña por encargo.

-Que estás lendo arestora? E que proxectos digamos a medio e longo prazo tes?

-Neste intre estou lendo: Cuerpo de mujer. Sabiduria de mujer, e varios libros de plantas medicinais que xunto co seu cultivo é outra das miñas paixons.

Os proxectos que barallo a medio plazo son a creación dunha pequena escoliña de cestería, onde poder impartir formación sobre as diferentes técnicas, o cultivo e procesado dos materíais e poder ensinar a miña colección persoal de cestería, que vén de estar exposta no museo do Castro de Viladonga e agora se atopa almacenada.

Este traballo de recuperación da cestería de colmo en Arteixo estase a levar a cabo da man da asociación tradicional de Arteixo: eles son os que se puxeron en contacto conmigo e levan a cabo a organización desta formación. O Concello colabora cedendo o uso do local onde se imparte a formación.

O traballo dos arqueólogos(as) é mui importante, pois as poucas pezas de cestería que chegan ata nós achégannos moita información do que precisamos para manter vivo este oficio e entender un pouco mais a nosa traxectoria como humanos neste planeta, e o noso deber de manter esta información para as xeracions futuras.

-Só nos resta agradecer ás Institucións, como por exemplo o xa mentado Concello de Arteixo, e ás persoas, como a arqueóloga Purificación Soto, entusiasta da cestería e difundidora do teu labor, que traballen a prol da preservación do noso rico (e en perigo de extinción) patrimonio etnográfico-cultural. E réstanos xa transmitirche a ti, de novo, un fondo agradecemento por facer o que fas e por prestarnos atención. Moitas grazas e longos anos de produtiva vida!

-Moitas grazas a vós e a todas as persoas e colectivos que traballan  arreo por conseguir manter viva a nosa cultura e a nosa memoria.






2 comentarios:

  1. Aclarar que o concello de Arteixo a duras penas deixa os locales públicos para facer os obradoiros de cestería de colmo que organiza a ACGD Tradicional de Arteixo, a involucración que tuvo foi non deixar un local para traer a exposición de Lola Tourón de Cestería de Colmo que ten no Castro de Viladonga. Do concello de Arteixo non traballa para difundir estes obradoiros

    ResponderEliminar