Rof Carballo na revista Ronsel (Lugo).
Alfredo Chavert Sancho, Eusebio da Guarda, 4ºC.
Juan Rof Carballo (Lugo, 1905 - Madrid, 1994): foi un médico,
escritor ensaísta, membro da RAE (desde 1984), académico da Real Academia
Nacional de Medicina, fundador da Sociedade Española de Medicina Psicosomática e pai desta disciplina. Pertence á Xeración
do 36 e ten case trescentos libros de estudos científicos e algúns poucos con
carácter literario ("Mito e Realidade de Terra Nai" coa colaboración
de D. García-Sabadell en Vigo, ed. Galaxia) e
colaborou nalgúns outros como en "Tesouros Novos e Vellos" de
Álvaro Cunqueiro, a quen lle escribiu o prólogo deste libro. Ingresou no instituto
Eusebio da Guarda da Coruña con 14 anos,
onde estudou ata chegar á universidade, cando foi a Santiago de Compostela para
cursar a carreira de medicina.
Entrei pola porta da Real
Academia Galega, á esquerda estaba unha persoa tras un gran cristal, el saíu e
saudámonos, pregunteille onde podía atopar un artigo dun escritor na revista
Ronsel e el indicoume que subira á terceira planta, onde estaba o arquivo, a
través do ascensor e acompañoume ata que chegou o ascensor e nos despedimos.
Cando cheguei arriba, e abrín a porta do
ascensor, encontreime de fronte coa biblioteca e, dentro, atopábanse os meus
compañeiros que tamén tiñan un traballo a facer pero que foron un pouco antes
ca min porque eu tiña que asistir a unha actividade. Eles estaban buscando no
ordenador aos escritores dos que tiñan que falar, despois deixáronme a min o
ordenador mentres lle preguntaban á profesora de galego o que exactamente tiñan
que buscar mais eu dubidaba en que revista tiña que buscar: Cristal ou Ronsel?,
pregunteille eu tamén á nosa profesora pero quixen ir aforrando tempo e decidín
empezar a buscar pola revista Cristal.
Acerqueime a unha porta preto da de saída da biblioteca e petei nela,
levantouse un home do ordenador e achegouse a min, saudámonos e pregunteille
como podería atopar un artigo de Rof Carballo na revista Cristal, el explicoume
que tiña unha recompilación da revista do número un ao dez e saíu para ir
buscala ao arquivo; ao volver axudoume a buscar ao meu autor ao final do gran
tomo nunha páxina onde aparecen todos os colaboradores da revista e alí nos
estaba. Eu descoñecía a existencia desta páxina e sen a súa axuda seguramente
podería ter estado alí o dobre de tempo.
Tras isto, consultei outra vez o
móbil e a profesora dixo que era na revista Ronsel. Busquei en Internet o
número de referencia dunha recompilación e volvín preguntarlle ao home, que volveu ao arquivo e
saíu con outro tomo, case igual de grande ca o outro, da revista Ronsel:
E axudoume de novo co mesmo
procedemento, buscamos nas últimas páxinas e atopamos o nome do meu autor, mais
no aparecía ni a data en que se publicou a súa obra, o nome desta nin ningún dato
desta clase. O home tentou buscar en todas a partes do libro que non
corresponderan á revista e onde puidese atopar máis datos, pero non foi así.
Como consecuencia tiven que mirar poema por poema os autores (axudoume moito
que os nomes destes fosen máis grandes ca o resto), tamén estaba mirando a miña
compañeira para avisarme no caso de que pasara por alto o nome de Rof Carballo.
O tempo pasou rápido pois atopei algún autores coñecidos ou comentáballes ao meus
compañeiros cousas que me sorprenderon da revista (como que cada unha delas
valía unha peseta).
Listado de colaboradores na fin do libro:
Cheguei ao último número da
revista publicado en 1974 para celebrar os cincuenta anos desde a creación de
Ronsel (1924), e consultamos na primeira páxina desta unha lista de todos os
autores que colaboraran nese número e alí estaba Rof Carballo. Pasei páxinas
ata chegar a unha co título: "Polifemo en Palacio", un ensaio escrito
en castelán polo meu autor, que falaba sobre como Picasso (outro alumno do
Eusebio da Guarda) puido captar, coas súas múltiples versións de "LasMeninas"
de Velázquez, os verdadeiros significados da obra e as mostras de liberdade que
están ocultadas nela (e esaxeradas por Picasso).
Rof Carballo
empeza falando de que foi necesario que outro artista quixese mostrar a súa
versión deste cadro e, de maneira inconsciente e con moita sensibilidade,
mostrase todos os aspectos que Vélazquez ten ocultados na súa obra. Non lle
interesa describir ou comparar a calidade estética das obras, quere demostrar que, tras a perfección da obra de
Velázquez, hai moitas cousas que non poden ver os nosos ollos mais si pode o
noso subconsciente e que se poden observar de maneira máis clara nas obras de
Picasso. Explica que o contraste entre o estilo dos dous pintores é a chave
para saber que expresa verdadeiramente esa pintura, por exemplo, en "Las
Meninas" de Picasso,estas quedan convertidas en cuadrículas que parecen
ter tacto ou volume e, grazas a isto podemos ver que, nas de Velázquez, tamén
existen figuras cuadrangulares e concéntricas, pero están disimuladas:
As liñas vermellas indican as
figuras xeométricas e cuadrangulares que poden apreciarse en ambos cadros.
Outro
exemplo de esaxeración nas Meninas de Picasso podemos vela nas vidreiras da
dereita que, na obra de Vélazquez, deixan pasar a luz que ilumina a escena mais
está oculta entre os cadros e non podemos chegar a vela, a porta luminosa do
fondo etc. Rof Carballo fala da beleza oculta que se atopa tras as
"monstruosidades" de Picasso, aos que chama Polifemos tranquilos, e
que reflicten ás figuras case idealizadas en "Las Meninas", chamadas
Galateas tristes e baleiras. Picasso debuxa un entorno de prisión, propio da
nobreza da época debido ás presión sociais, no que as Galeteas viven presas nun
corpo de monstros (Polifemos).
Critica
tamén á pouca sensibilidade artística que existe, por exemplo nos museos, pois
fálase moito da perfección formal (perspectiva de fotografía estereoscópica
etc.) desta obra pero non ven estas mensaxes agochadas, isto é o que nos cega e
o que nos impide poder ver a realidade.
Distingue dúas maneiras de observar as cousas: observalas co ollo de Polifemo
ou cos ollos de Ulises, a diferenza é que Ulises pode chiscar un ollo e pode
seguir vendo, é dicir, o "ollo" único dunha cámara fotográfica nunca
poderá captar o mesmo ca unha persoa. Destaca tamén que un dos ollos da infanta
vai desaparecendo con cada versión a obra, ata que acaba por desaparecer e
adquire a forma polifémica e reflexiona sobre quen é verdadeiramente o máis
libre dos dous, a Galatea ou o monstro?, a princesa ou o bufón?
Finalmente
explica que posiblemente fose o subconsciente de Velázquez o que deixou estes
segredos e que foi o de Picasso quen logrou ensinalos máis claramente e que,
dentro de cada ser humano hai unha loita interna entre a orde que nos
proporciona unha ilusión de seguridade e a liberdade que rompe os camiños
establecidos. Velázquez quixo buscar a
beleza que se encontra nas pautas e normas da sociedade e que establecen unha
"esencia do belo" determinada, mais tivemos a sorte de que a
realidade máis profunda se descubrise nas pinturas de Picasso.
::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
ADDENDA:
Rof Carballo foi alumno no noso Instituto. Velaquí a súa ficha, atirada do libro
que publicamos co gallo dos 125 anos de ‘Instituto da Guarda’:
Rof Carballo, Juan: Lugo, 1905-Madrid,
1994. Médico e ensaísta. Con 14 anos a familia trasládase á Coruña e estuda no
Instituto da Guarda. É citado por Emilio
González López como compañeiro de bacharelato, do ano inferior ao seu. Foi
discípulo de Gonzalo Brañas, a quen recorda con aprecio: “En el Instituto había
tenido profesores admirables, Brañas, de Física, que con una modesta
piedrecilla de galena nos abría los ojos sobre el mundo de las ondas
hertzianas”. Cursa a carreira en Santiago de Compostela, onde participa do
labor cultural do Seminario de Estudos Galegos e onde se relaciona coas
personalidades sobranceiras da medicina e da cultura galega. Amplía a súa
formación en distintos países de Europa. Fundou o Instituto de Ciencias do Home e o Instituto
de Medicina Psicosomática e Psicoterapia Médica; autor de numerosas obras
científicas e de ensaio, entre elas destacaremos: Patología psicosomática, Cerebro interno y
mundo emocional, Cerebro interno y
sociedad e Fronteras vivas del psicoanálisis. Foi membro da Real Academia de Medicina, e da RAE,
desde 1984. Entre os galardóns con que
foi honrado figura a medalla Castelao.
(Retrato de Juan Rof Carballo tomado de Internet)
ADDE
Rof
Carb
Ningún comentario:
Publicar un comentario