VISITANDO

VISITANDO O BÁLTICO

Acabo de chegar de viaxe polo norte de Europa. Deixei un pouco abandonado o blog e o xardín. Creo que secaron definitivamente dous groselleiros que me regalaran Puri e Toto en marzo, canda o meu cumpreanos. Por aquí, pola doce terra de Deza, fixo moita calor estes días atrás; en troques polas terras bañadas polo Báltico, o sol brillou pola súa ausencia. Ben, debo dicirvos que viaxamos os tres (iamos ser os catro pero o fillo maior quedou por mor do traballo, mágoa) nun cruceiro. Unha cidade de seu, eramos preto de tres mil almas. Tamén debo xustificar esta opción porque nunca sentín a mínima atracción pola vida cruceril. Pero uns amigos encarecéronnos tanto a súa experiencia hai un ano polo Mediterráneo, tanto tanto e eles son tan apreciados por nós que decidimos probar; iamos seguir máis ou menos fielmente os seus pasos: Atenas, un par de illas gregas e Estambul, integrando –iso si- como visita obrigada a illa de Creta (onde se supón que a cabra Amaltea criara a Zeus), e cando xa estaba todo reservado e contratado, suprimiron da ruta Estambul e no seu lugar ofrecíannos un par de illas mínimas. Nada, viramos ao norte.

Os nosos amigos non pillaran un cruceiro tan mastodóntico. A chegada ao porto de Amsterdam e a vista daquelas ringuileiras infinitas de xente, as formas expeditivas de mandarnos ir de acó para aló, tipo gando, a presenza de anciáns prototípicos de película con xubilados en Miami Beach, a vista do xigantesco barco-cidade, todo isto fixo que na primeira xornada case me entrase unha especie de desánimo depresivo, cun pensamento dominante, Que fago eu aquí?

 (No 'Hermitage' había moitos obxectos feitos en malaquita dos Urais; todas as fotos son tomadas por nós)

 

Non está na miña natureza, afortunadamente, compracerme no desánimo. Ao feito, peito. Habería que buscar o positivo. Haber había moitas cousas boas: amplo camarote con balcón e hamacas aberto ao mar; un servizo superamable e atento; comida excelente, variada e abundante; boa música (The Funky T, a banda oficial do barco, 5 xoves que tocaban estupendamente versións de Tom Petty, Van Morrison, The Rolling, Creedence...), unha piscina climatizada con luz natural inenarrable, unha biblioteca de aquí te espero onde nos deleitamos horas e horas (a ver se vos conto algo dos libros curiosísimos que puiden controlar, porque, carísimos, case todo o inglés que eu estudei de nena no Eusebio perdeuse irremediablemente no tocante á competencia oral, pero leo o que me boten na lingua de Graham Greene...), un salón de xogos onde emulei aos meus ancestros (papá e o avó Manolo, que eran grandes afeccionados) xogando ao dominó... E logo están os conxéneres, a grande familia hispanoamericana, que boa xente había, tanto de México como de Arxentina, ah!, e a parella de catalán e rusa (Alina): encantadores todos. 

 (Unha 'Koré' da cultura minoica, do 670 antes de C., en depósito no Hermitage, unha marabilla)

E tras estes prolegómenos (na época da Universidade era prototipo de lingüista avanzado e poderoso o danés Louis Hjelmslev, cuxa obra capital se titula Prolegómenos a unha teoría da linguaxe: en Copenhaguen dixen a ver se hai sorte e vemos unha placa na que diga ‘aquí naceu/viviu/morreu L. H.’ pero xa me desenganou o meu sabio esposo, calquera outro personaxe aínda aínda, pero Charo, un lingüista, esquéceo...) entremos en materia. En primeiro lugar quero falarvos de San Petersburgo. Quizais a cidade visitada neste periplo favorita. As outras eran tamén fermosas, pulcras, elegantes, pero a rusa, con esa pátina gris –recibiunos con chuvia e ceo anubrado- familiar, con ese aire de certa decadencia, de estar aínda ancorada no pasado próximo, a min relembroume por veces o Porto de hai anos..., San Petersburgo antollóuseme moi humana; coincidiunos que o domingo celebraban o Día da Mariña ou da Armada Rusa, había barcos de guerra griseiros engalanados no río, un grandísimo submarino, bandeiras por onde queira e todo o mundo se botou á rúa, en familia, en son de festa rachada... A nosa guía (pai  cubano e mae rusa, nacida alí e criada en Oriente, Cuba, preto de onde viviron anos largos os meus avós maternos, onde naceron os catro irmáns da miña nai...) advertíanos aquí e acolá que tiveramos coidado cos carteiristas, os bolsos diante, o importante sempre diante, preto do corazón, dicía (e eu pensaba en Nápoles, ese tipo de cidades algo caóticas mais auténticas). Este é o momento en que vos digo que unha servidora leu de rapaza a Tolstoi, a Dostoievski, a Gogol, a Chejov (e inda releo con pracer). Esta vosa servidora pensa como Tolstoi que os nosos países son irmáns, e algo malfadados na súa historia... Antes de que ela, Estrella, nos falase, eu xa sabía o que era unha dacha, como sei das batallas contra Napoleón (Guerra e Paz), como sei o que é unha isba (con paticas de galiña, grazas aos contos de Afanasiev); cando un coro ad hoc (para turistas) cantou para nosoutros no pazo de Catarina a grande en Pushkin, emocioneime: permitídeme a hipérbole: oía e tocaba a saudade da alma rusa. Ah! Os humanísimos tópicos e mitos dos seres humanos que amamos tanto a terra que nos criou! A Terra nai. Sei igualmente que toda a terra é do home. Dicía o meu esposo retranqueiro, Rusia tiña que entrar na Unión... El dicíao con algo de retranca porque todos sabemos que a día de hoxe é pedirlle peras ao carballo, pero eu contestei, Ou Virxe, que gran idea! Que máis quixera Europa que ser así de grande!

Un tema recorrente nas visitas ao Hermitage, aos xardíns de recreo nas aforas (Peterhof) e nos pazos ou palacios é a referencia inevitable á guerra. Impresionoume vivamente. Galería de fotos da destrución. O pobo, sempre o pobo, foi heroico. Coma o pobo coruñés (a menor escala, evidentemente) no asedio dos británicos, como o zaragozano no dos franceses, como o de Madrid, varias veces heroico, o pobo ruso da cidade visitada resistira case tres anos o asedio fascista. Non puideron os nazis penetrar no casco urbano, pero si estiveron na periferia (palacio de Catarina, xardíns e pazos de Peterhof) e a rapina foi brutal, sistemática, incriblemente ben organizada. Xa vedes para o que valen tamén as guerras, fillos: para roubar coma os 40 ladróns elevados á enésima potencia. Na biblioteca do barco, entre as pequenas xoias que atopei, vin unha publicación en 6 tochos, 6 volumes, co catálogo inabarcable do roubado só alí. Parte foi recuperado, parte grande non. Alemaña pagou 11 millóns de euros só para recompensar o roubo do ámbar (da famosísima Sala de ámbar do palacio de Caterina en Pushkin). Que pasada!

 (Durante o asedio alemán, diante da igrexa do santo Isaac, no corazón da cidade,  plantáronse coles)

E vimos unha voda, baixaba a comitiva por unha especie de peirao á ribeira do Neva, preto das esfinxes exipcias. Brindaban co cava ruso (no restaurante tamén nolo serviron a nós, xunto coa obrigada copa de vodka que hai que baixar dun grolo, de vez, porque se non rasca a gorxa, ou iso din porque esa bebida non entra nas nosas preferencias –pero si que nos quedamos coa copla da graduación: parece que se debeu a Mendeleiev, o da táboa periódica: el decidiu que 20 graos eran poucos, 60 demasiados, 40 a medida xusta-, como tamén nos agasallaron co famoso caviar servido á maneira do país: nunha rabanada fina de pan orlado de manteiga) e logo chimpaban co cristal contra o chan para concitar a boa sorte, mentres gritaban a coro Gorka!, que significa non Que se beixen!, como facemos nós nas nosas vodas modernas, senón Amargo!, porque amarga é a copa da vida do matrimonio algunha que outra vez. Non todos os días son de perdices e viviron felices. Iso é sabedoría ancestral. Gustoume.

Explicaba Estrella que aínda perduran os apartamentos comunais e moitos do noso grupo querían saber en que consiste (eran dous grupos en español, se ben a maioría no cruceiro se defendía perfectamente en inglés). Eu díxenlle ao meu fillo, hai que ver a peli de ‘Doutor Zhivago’ para saber en que consiste iso... Basicamente onde antes vivía unha familia burguesa, tras a revolución de outubro, a soviética, pasan a vivir tantas familias como habitacións tiña o piso/apartamento, e comparten facendo quendas cociña e baño. Alina negábao. Xa non hai diso, ou polo menos eu non coñezo ningún caso...

 

(Foto da destrución e foto actual, xardíns e palacio de Peterhof, nas aforas de San Petersburgo)

 

Remato por hoxe: impresionáronme tamén os bosques. As fragas nas aforas da cidade. Masas mechas,  masas de escuro verde. Os bosques de Pedro e o lobo, os bosques dos contos populares (por certo, sabedes que en Siberia por causa do home e a subida das temperaturas rexurdiron do subsolo restos de renos con ántrax? Un horror...). Comentaba ela que aos seus concidadáns moito lles gusta ir na fin de semana recoller cogomelos, amorodos e bagas silvestres, que adoitan facer marmelada en abundancia para o inverno. Nas dachas tamén cultivan en pequenos hortos todo o que poden e fan conservas para aforrar algo. Os soldos da inmensa maioría non son moi altos e cómpre economizar.