LONDRAS EN GALICIA
(Corredor do noso Instituto, con aves disecadas, algunha pertencente no seu día ao naturalista V. López Seoane)
E aproveitando, nunca mellor dito, que o Pisuerga pasa por Valladolid,
hoxe imos falar de londras galegas. Seguro que xa sabedes a santo de que
encetamos este tema. Si, efectivamente, pola suposta presenza dun crocodilo nas
ribeiras do río Pisuerga (o vello Pisoraca: se fose un río galaico, a
evolución fonética non pasaría de Pisorga). Moitos de nós somos escépticos
e pensamos que realmente o que viu a rapazada é unha londra; aínda que como
diría o outro, unha nos doe e outra nos proe, quer dicir, dubidamos,
porque dunha banda sabemos que hai xente desalmada que compra raras mascotas e
logo desfaise delas e doutra banda, hai tanta xente que na vida viu unha londra…
(Do noso gabinete de Historia Natural. Da colección de láminas antigas)
E que queredes que vos diga? Se debo ser sincera -e convosco procuro sempre
selo- o tema é precioso, porque o animal o é e sono tamén, interesantes, as
implicacións, os ramais secundarios. Imos seguir o fío que nos trouxo aquí con fidelidade:
a ver, non son amiga de manter moitas charlas (chats en inglés)
no móbil. De tres que teño abertas, nisto só xogaron dúas. Entroume un chiste
bo, deses que fan sorrir [Vese un crocodilo entrevistado, fálalle ao micro: -E
que fai vostede polo Pisuerga? -Ata que empece a fase 3 non podo volver ao Nilo]
e remítollo ao grupo familiar comentando aquilo de que moitos de nós nunca
vimos unha londra -eu a primeira, e xa me gustaría- ao vivo. Apenas se ven
xa. E miña irmá retrucou que estaba moi equivocada, e que en Arteixo varias
persoas da miña idade si que as viran. Iso picou a miña curiosidade, e abrín a
canle do grupo do Instituto. A colaboración foi magnífica, tanto que aquí
estamos.
1º responde Antonio, o administrador da charla: lontras, grandes
comedoras de troitas, hainas no curso final do Sar en Padrón, eu nunca as vin,
non son pescador, pero contábamo algún alumno troiteiro.
2ª responde Dulce: Eu vin unha no Eume
3ª, Noemí: Eu vina unha soa vez, penso que era cerca de Belesar
Dulce engade: Faciamos ‘Kayak’ e ela atravesaba o encoro tan pancha…
4ª, Gloria dinos: Eu vin unha noite un grupo delas nun camiño á beira
dun regato en Benquerencia. Viña comigo unha bióloga que ao día seguinte buscou
pegadas para saber qué eran os bichazos que se nos cruzaran.
5ª, Ana comenta: Nós vimos unha o 11 de marzo fronte á praia de Riazor (e
mándanos o vídeo!)
6ª, Fe, ao igual que María José, pregunta se teñen que ser galegas… Fe, por
exemplo, viunas en Noruega…E Luis aproveita para comentar que seguramente hai
unha londra galega na lúa (seguro!, dille Fe, e digo eu tamén…).
7ª, Rosa cóntanos que as viu preto de Melide, no río Furelos, nunha ruta
duns 6 quilómetros, eran dúas e botáronse rapidamente á auga…, é unha zona
onde hai anos se explotaba un sobreiral…
8ª, Pilar tamén intervén: Había bastantes nunha casa á que eu fun, ao
lado dun río, na zona entre Betanzos e Irixoa.
Antes de seguir, moitas grazas a todos pola vosa amable e pronta
colaboración.
(Imaxe, tamén antiga, do noso Instituto amado)
Fomos ver variantes da voz londra no DdD, hai unha chea delas: londre
lóndrega, lóndriga, variantes ás que cómpre sumar as que recolle
o sempre ricaz e sabio Eligio Rivas:
en Ferreira do Valadouro loutra (vocalización de
lontra); Bierzo, lundre, lundria.
Que riqueza! Nunca canso de marabillarme da nosa riqueza léxica, do Noroeste
en particular, da península en xeral… Pero o súmmum, o culme da marabilla xa
foi saber, mercé á entrada no DdD do lexicógrafo D. Eladio Rodríguez:
y aunque Buffon dijo que jamás pudo domesticar uno de
estos animales, el naturalista gallego López Seoane dice que tuvo un ejemplar
que le seguía por la casa a él y a su familia y criados, y aún le acompañaba al
jardín y a la playa que estaba próxima.
Xa vedes, non puiden por menos de relembrar aquel gato, Patocho, que acompañaba
mellor ca un can, o meu sogro nos seus paseos ao monte, percorría quilómetros
detrás del…
Víctor López Seoane ben merece que abramos un novo ramal. Foi un grande científico
e aconséllovos que leades algo da súa frutífera vida na rede. Como foi
profesor no primeiro Instituto coruñés, non está de máis que recordemos algo do
que se publicou sobre el no libro con que conmemoramos os 125 anos de Instituto
da Guarda:
O Gabinete do Instituto coruñés estivo constituído
inicialmente por elementos da colección do primeiro profesor de Historia
Natural, o naturalista Víctor López Seoane. Pouco despois dotóuselle dos fondos
propios, para o que se recorreu ao procedemento habitual na época, a merca de
material en París. Dos 22.002 reais e 59 céntimos destinados á adquisición de
“material” en 1865, 5.890 reais empregáronse na adquisición na firma de Mr.
Eloffe de obxectos para o Gabinete de Historia Natural[1].
En anos sucesivos o Gabinete recibiu contribucións
diversas, xeralmente agasallos de particulares. A situación mudou algo desde os
derradeiros anos setenta, pois nese nese tempo, 1876, o Instituto acadou a categoría de
“provincial” e puido dispoñer de maiores ingresos, que permitiron interesantes adquisicións.
Xa na nova ubicación da praza de Pontevedra, en decembro
de 1890, o naturalista Seoane agasallou
ao Instituto cun exemplar dunha ave, un mascato (Sula bassana, “en librea de
un año, cazado en alta mar cerca de las costas de la Coruña”).
(“As
Ciencias nas aulas do Instituto”, da autoría de Xosé A. Fraga)
Por hoxe ímolo deixar aquí. Na recámara inda queda unha
pequena entrevista co ex alumno de Antonio, o pescador troiteiro que topara
londras… Proximamente. Deixádeme só, antes do remate, que pregunte en voz alta
onde está arestora ese mascato espléndido (Sula bassana… sabedes que
Sula é nome de muller? Hónrome en ter unha amiga así chamada, de Alabama, xa
lle dixen que cabía a posibilidade de ter ela na ave mariña a explicación sobre
a orixe dese atípico nome… leve posibilidade quizais, pero aí está…). Puxémonos
á fala co señor Fraga e díxonos que de estar aínda en bo estado de
conservación, tería que estar no Instituto irmán (na Coruña só hai 2 Centros
históricos), no Salvador de Madariaga. Queda pendente esa averiguación.
Aquí despedímonos. Feliz fase 3! E relembrade que o confinamento noso fixo a felicidade doutros seres... Non foi en balde o sacrificio, xa que logo...
:::::::::::::::::::::::::::::::
Lontra na Ría do Burgo:
[1] (1866): Memoria leída en el día 16 de setiembre de
1865 en el Instituto local de 2ª enseñanza de La Coruña. Coruña:
Establecimiento Tipográfico Puga, p. XIII.
Ningún comentario:
Publicar un comentario