ENTREVISTAS
DE VERÁN.
ENTREVISTA
A SUSANA MARTÍNEZ-CONDE GARCÍA, EX ALUMNA DO INSTITUTO.
(Susana Martínez-Conde, foto tomada de Internet)
(Vedes que bo é o
verán, que nos concede un extra de tempo libre para facer outras cousas... Este
día, buscando na aldea uns papeis perdidos, atopei unha vella revista do
Instituto, Luar, feita en marzo de 1986; nela había un escrito dunha
adolescente, alumna daquela do centro, e así foi como empezou a nosa
comunicación a través do correo electrónico).
Mª Rosario Soto: - Buscando
entre vellas carpetas atopei un escrito sumamente poético e cheo de incipientes
valores literarios asinado por Susana Martínez-Conde García. Pregúntome se é
vostede. Tendo en conta que nos EEUU tenden a modificar e reducir os apelidos
compostos, é moi posible que si sexa vostede a autora do escrito do ano 1986.
Eu daquela levaba a modesta revista do Instituto, titulada LUAR. Se é da súa
autoría, teño intención de subila ao blog que administro, cazatesouros. Daríame
o seu permiso?
Susana Martínez: -
Efectivamente, o meu nome completo é Susana Martínez-Conde García, e fun alumna
do Eusebio da Guarda, calculo que entre os anos 1983 e 1987. Durante este tempo
contribuín con varios escritos a LUAR, incluíndo un par de contos e poemas que
gañaron os concursos literarios do Instituto cando cursaba terceiro e COU.
Encantaríame saber a que escrito en concreto te refires e por suposto, tes o
meu permiso para subilo ao blog que administras. A miña profesora de galego foi
Pilar Pallarés, dela recordo sentirme animada polos seus comentarios ás miñas
redaccións e recordo igualmente con admiración a súa contribución á antoloxía
poética De Amor e Desamor II. Tamén
exerceu en min unha gran influencia Pilar García Negro, que fora a miña
profesora de Lingua/literatura española (dando a clase en galego). Aínda que
desde moi cedo me inclinei por unha carreira científica, a escritura seguiu
sendo o meu hobby ata o día de hoxe. Adxunto os enlaces a un par historias moi
curtas que publiquei nas revistas Quo (en castelán) e Nature (en inglés): http://www.quo.es/ciencia/amor-recalentado
(Portada da revista LUAR do Instituto, curso 1985-6)
- Moitas grazas.
Creo, así a todo, que vou abusar da túa benevolencia e xenerosa disposición de
ánimo. Verás: no curso no que eu entrei no Instituto (85-86), que é o mesmo
curso no que editamos (de forma moi cutre, todo hai que dicilo) a revista de
LUAR que conservo, tanto Pilar Pallarés como Pilar García Negro xa non están no
claustro (P. Pallarés creo recordar que pasou ao IES R. M. Pidal/Zalaeta, e P.
G. Negro pasou á UDC). Así que vouche pedir que fagas un esforzo mnemotécnico e
intentes recordar quen che deu galego ese curso. Os nomes dos membros do
daquela chamado Seminario de Galego nese curso, 85-86, son estes: Mª Eugenia
(ou Uxía) López Meirama, Elvira Martínez Lage, Alfredo Millán, Mª Rosario Soto
(ou Charo Soto) e Mª Xosé Vázquez Lamas (ou Masé). Tamén quixera preguntarche
que profesor ou profesora da área de ciencias (bioloxía ou química...) recordas
con especial cariño, no caso de que realmente houbese un profesor que recordes
especialmente.
- O esforzo
mnemotécnico non é tal, máis ben estou encantada pola oportunidade de recuperar
moitas lembranzas que xa tiña medio esquecidas. De feito, creo recordar que ti
e mais eu nos coñecimos en persoa, quizais durante o primeiro ano de LUAR. En
concreto, recordo ter ido ao Concello coa profesora que levaba LUAR, e quizais
con algunha outra alumna, para entrevistar a Francisco Vázquez, alcalde daquela
da Coruña. Non recordo gran cousa da entrevista en si, agás o feito de sentirme
bastante intimidada polas circunstancias... En canto ás miñas profesoras de
galego no Instituto, tes razón: nin Pilar Pallarés nin Pilar García Negro me
deran clase en terceiro. Mencioneinas porque foran as profesoras que máis
pegada deixaron en min. Curiosamente, conservo talvez con máis cariño as
memorias de profesores de fóra que de dentro da área de ciencias nesa época.
Gustáronme moito as clases de historia de Adelino García Brión, e tamén as de
Consuelo Mariño. Así mesmo, as clases de filosofía de Luis Artigas (quen tamén
lle dera clase no seu día á miña nai no Instituto). En canto ás clases de
galego, tiven en COU (e posiblemente tamén en terceiro) a Uxía. Na área de
ciencias recordo a Nieves Vieitez, en física e química de primeiro... Tamén
informática co profesor Chao en segundo (era a primeira vez na miña vida que
vía un ordenador!). En terceiro tiven física e química, e en COU física, cun
profesor que me encantaba como persoa (apelidábase Suárez), pero faltou moito a
clase debido ás baixas por depresión. Ao pouco de irme do Instituto souben que
se suicidara, e aínda penso nel de vez en cando.
- Cales son os teus proxectos inmediatos, os
teus logros máis valorados por ti mesma? E dime, sempre que non o xulgues unha
intromisión no plano persoal, se
namoraches dun estadounidense.
-Con respecto ás
preguntas de tipo biográfico que me formulas: adxúntoche unha foto dunha páxina
de respostas á cuestións semellantes que me fixeron ao recibir o premio “100
Españoles” en 2014. O cambio máis significativo entre ese momento e agora é que
me mudei a NYC, onde son “Catedrática de Oftalmoloxía, Neuroloxía, Fisioloxía e
Farmacoloxía na Universidade do Estado de Nova York”. Os meus proxectos máis
inmediatos, á parte dos mencionados no documento adxunto, inclúen o
desenvolvemento dunha nova prótese neural (en colaboración co laboratorio do
meu marido, Stephen Macknik) para axudar a pacientes que perderon a vista.
O meu marido e mais eu
coñecímonos cando ambos os dous eramos bolseiros postdoutorais no laboratorio
do premio Nobel David Hubel. Fomos bos amigos e grandes colaboradores durante
cinco anos, antes de chegar a ser parella. Unha vez ampliada a relación no
plano romántico, só tardamos nove meses en casar, xa que nos coñeciamos
perfectamente o un ao outro, a través da nosa amizade e relación de traballo. Esta "ampliación" da nosa colaboración profesional é quizais a mellor decisión que tomei nunca.,
-
Susana, que estás lendo arestora?
-Estes son algúns dos libros que lin no
último par de meses: Stoner, de
John Williams; El monarca de las sombras,
de Javier Cercas (un dos autores favoritos); The hound of the Baskervilles, de Arthur Conan Doyle (a única
aventura de Sherlock Holmes que me faltaba por ler); Hunger, de Roxanne Gay; Persepolis,
de Marjane Satrapi; The stars are fire,
de Anita Shreve (este remateino xusto a noite pasada). Un libro que acabo de
comprar, pero que aínda non empecei a ler (quizais o faga esta fin de semana) é:
Logicomix: An epic search for truth,
de Apostolos Doxiadis (sobre Bertrand Russell). Creo que isto é todo.
Encantoume saber de ti de novo. Espero que poidamos volver a coincidir en
persoa algún día –quizais para tomar un café- nunha próxima visita á Coruña.
Apertas desde N.Y.
-O pracer foi mutuo. Moitísimas
grazas pola túa xenerosa dispoñibilidade. Longos anos de vida lúcida
mentalmente para ti e mais para os teus! Dáte por convidada a ese café.
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::
DOCUMENTOS ADXUNTOS
Os tres
fitos da súa traxectoria profesional que considera máis importantes son:
primeiro, descubrir que un diminuto movemento dos ollos , que se consideraba
sen valor ningún, é fundamental para a visión. Este achado foi portada da
revista Scientific American –Investigación y Ciencia na
súa edición española-; segundo, recibir o Premio Internacional de Investigación
EyeTrack Award, polo seu traballo
sobre o uso de movementos oculares patolóxicos como ferramenta diagnóstica nos
parkinsonismos, e por último, o seu libro de divulgación científica, Los
engaños de la mente, que se converteu nun
éxito editorial e acaba de recibir o Premio Prisma ao mellor libro do ano
(Tradución ao galego nosa, da entrevista publicada no 2014 co gallo da entrega do Premio “100 Españoles”).
::::::::::::::::::::::::::::::::
Concerto grosso en Re.
Relémbrote.
Relémbrote cando os ventos fríos do norte vasoiran as
áridas
terras do sul.
Relémbrote.
Cando no horizonte, o ceo e o mar son a mesma cousa.
Relémbrote.
Mentres a indescifrábel canción das sireas extínguese
no po do
teu camiño.
Relémbrote.
Cando a choiva rebota contra os cristais e a brisa asubía
unha
vella melodía.
Relémbrote.
E as pantasmas brancas da miña mente axítanse danzando
até a
penumbra.
Relémbrote.
Aínda que ao abrir os ollos só existe o vacío da túa non
presencia.
Relémbrote.
Porque a túa lembranza converteuse no estalido dun vidrio
que se
quebra.
Relémbrote.
Relémbrote...
e cae a noite
coa
súa secular agonía, fundida na lobreguez
dos
sonidos non escoitados.
Cae
a noite
e
consúmese na miña derrota.
Cae
a infinita
e
a túa lembranza descende
como
unha néboa densa
húmida
e fría
a
sinfonía resoa
e a
pantasma acósame. Mecéndome ás veces, coma no interior dunha tomba;
espertándome outras, coma un diabólico temporal nacido no máis profundo
abismo... aínda que sexa sempre a mesma canción, a mesma empalagosa melodía
acariñando o meu cabelo, semellante ao alento xelado que nace nos sepulcros...
as pálpebras que se cerran no chirriar dos infrasonidos.
Ollos
fuxidíos, pés que bordean o fango.
O
corazón repiquetea coma unha campá festiva.
Redobra
o tambor do sangue que golpea as veas.
Pulmóns
que se axitan convulsos, a a irregulares espasmos.
A
armonía disólvese na tolemia do caótico, do non permisíbel:
A língua é un cadáver fresco, de
carne aínda non corrupta na tomba da miña boca, os pasos oubean sobre o
empedrado do asfalto.
O berro
retumba alienado, demencial. Vítores antea a lama e as ruinas.
Só ás
pedras confiarei o segredo da miña morte... pero...
o pasado
gris e escuro empaña os cristais de novo. Deslízase por entre as gretas é como
unha hedra aloucada. Escóndese nas imaxes refrexadas nos espellos.
... E
perdóanos as nosas débedas, porque
Quizais volva a cabeza cando pases ao meu lado, aínda
sabendo que as nosas miradas
non se
encontrarán.
E no silencio, tras o muro, ás
furtadelas, como un neno detrás dunha feitadura
seguireiche
querendo.
(non, non sorrías
aínda)
E nas turbias noites de insomnio, mentres ti durmas, dóce
coma unha canción de berce, evocarei o teu riso e o teu rostro.
E murmurarei o teu nome aos arrecifes bañados de
escuma... e cando chegue o verán escribireino sobre a area húmida dunha praia
branca.
Outros
entenderánme... outros... Sí.
Susana Martínez-Conde García.
(Revista LUAR, do Instituto Eusebio da Guarda.
Marzo de 1986)
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::
(NOTA:
As respostas de
Susana foron traducidas por nós ao galego: non dubidamos en facelo, visto o
innegable amor pola nosa cultura que a nosa ex alumna transloce en todo
momento. Con respecto á entrevista feita naquel tempo ao alcalde herculino, Sr.
F. Vázquez, lamentablemente non chegamos a publicala, por causas persoais,
falta de tempo debido ao complicado embarazo do primeiro fillo dunha servidora,
basicamente. Pero deben constar en acta un par de datos: o trato cortés, o bo
recibimento que nos brindara o rexedor da cidade, e a presenza naquela entrevista dunha nosa
alumna, xunto con Susana e a que isto suscribe, Mª Antonia Folla Salorio, se
non me falla a memoria. Era unha alumna moi querida por min, moi querida).
Ningún comentario:
Publicar un comentario