Cazatesouros: VISITANDO

VISITANDO A MANCHA

(Interior dunha 'venta' en Puerto Lápice. O carro en que obrigan a regresar a don Quijote á aldea puido ser coma ese)

Tras varios anos de viaxar coas alumnas e os alumnos, este ano viaxei co meu home e mais con amigos. En parte, seguimos o itinerario deseñado por José Luis Suárez, quen levaba décadas capitaneando a expedición do Instituto. Preguntábame onte, e a que hora visitastes as Tablas de Daimiel? Visitámolas á tardiña, e alí estabamos á caída do sol, no solpor. Esa é sen dúbida a mellor hora. A verdade é que tivemos o privilexio de ver varios solpores memorables, e vivimos tamén a lúa chea sobre os Cigarrales, desde a outra banda do Texo, con Toledo perfilándose en fronte de nós. Unha beleza. Toledo sorprendeunos no pazo de Santa Cruz cunha exposición magnífica sobre o tempo de Cervantes. Logo selecciono para vós unhas cantas fotografías.

(Unha das vistas posibles dentro do Parque Natural das Lagoas de Ruidera)

(Subindo polo vieiro vermello, rico en 'almagre'; arriba hai restos dunha mina que xa explotaron os romanos... Por aquí subiría tamén don Quijote, camiño da cova de Montesinos. Preguntábanos Jesús dentro da cova: "pensades que Cervantes estaría aquí?" Si, polo ben que describe do interior)

(A ermida, próxima ao camiño ascendente que conduce á Cova: será esta aquela á que se refire Cervantes no capítulo seguinte ao episodio de Montesinos, cando volven da cova? A dedicación é a san Pedro de Verona)

Á diferenza da viaxe programada co alumnado, esta feita puiden finalmente cumprir un dos meus desexos anteriormente frustrados: baixamos á cova de Montesinos, sen corda pero con casco. Levabamos un guía excelente, unha desas azarosas sorpresas do destino. Jesús era un apaixonado da súa terra (natural de Alcázar de San Juan), un convencido a ultranza da orixe alcazareña do noso Miguel. Unha servidora rendeuse perante tanta fe firme. Só puiden articular un tímido pero, Jesús, hai fortes contraargumentos... Frase que logo, como leredes máis adiante, tiven que repetir aínda máis timidamente, por non ferir sentimentos que percibía eu tan fondos. Xa vos adianto que manteño ideas encontradas sobre este feito: Miguel de Cervantes é de nación manchega para moitos manchegos. Case que é de lei: a Mancha penetrou tanto nel, na súa magna obra, que merecería ser manchego. Como din os italianos, se non è vero è ben trovato. Diredes moitos de vós: pero é acientífico. Xa, pero recórdovos o que dixo Pascal: a verdade sen amor non vale nada. Diante desa defensa tenrísima, conmovedora, inxenua incluso (interesada tamén se queredes, pero que amor non ten algo de interese, salvando o da nai, o do pai tamén, e o de Deus?), diante diso, digo, que valor poden ter os datos obxectivos? Un valor innegable –xa vedes que me debato: é o peso da verdade, a verdade pode moito e fainos libre-, aínda que debe ceder algo diante da outra verdade, a dos alcazareños que non manexan eruditamente os datos pero queren que Miguel sexa un deles. O noso guía Jesús contaba que a el lle contaban os devanceiros e sempre oíu dicir que por alí, polas fragas con sabinas, polos recendentes vieiros montesíos de Ruidera (hoxe denominado Parque Natural das Lagoas de Ruidera, e chámase así polo ruído tremendo das augas que en volume sen conto caen nas fervenzas...), paseou o neno Miguel co seu pai. Insisto: que tenrura! Migueliño camiñando polas vereas da man do seu pai...

(Fachada da igresa de Santa María a Maior, en Alcázar de San Juan, onde se conserva unha copia da partida bautismal de Miguel, fillo dun Cervantes Sabedra: foron tres alcazareños amables e xentís os que nos permitiron entrar, sabendo que viñamos da Coruña só por ver a pía bautismal e a igrexa famosa; xa estaba pechada a igrexa porque era día de procesións e non había visitas a esa hora; grazas mil, amigos)

(Permitiredes que vos recorde que a Virxe do Rosario é patroa da miña cidade e mais tamén dos alcazareños; nesta viaxe soubemos que se celebra o 7 de outubro en memoria da vitoria de Lepanto, vitoria á que contribuíu o noso Miguel)

Creo que aquí debería acabar hoxe o discurso: e mais non podo. Na dialéctica cerebro/corazón, tan machadiana, hai que darlle o seu ao seu dono. Entre os argumentos máis sólidos a prol da orixe indiscutible, a alcalaína, de Cervantes, está o testemuño dos amigos que o trataron, o apreciaron moito, o coñeceron ben. Un deses amigos foi o home de igrexa,o frade Antonio de Sosa. Os datos que vos facilito están tomados dun libro que lin inda hai pouco, unha xoia de libro, escrito por unha investigadora colombiana finísima, moi sabia e moi humana: Mª Antonia Garcés, Cervantes en Argel. Historia de un cautivo, 2005. Aí lemos, por exemplo, que Sosa resume o caso –un dos intentos frustrados de escapar do cautiverio- no seu Diálogo de los mártires de Argel: “Y los prendieron a todos, y particularmente maniataron a Miguel de Cervantes, un hidalgo de Alcalá de Henares que fuera autor deste negocio, y era, por lo tanto [el] más culpado” (negriña nosa). Outro día seguiremos con ese libro enriquecedor da hispanista que traballa na Universidade de Cornell, EEUU.

(Do tempo de Cervantes: Planisferio de Martin de Waldseemüller, Estrasburgo, 1507; foi na introdución a esta obra onde Waldseemüller propón por vez primeira o nome de América para as novas terras acabadas de descubrir polos europeos)