HISTORIA DO HIMNO
DE GALICIA
(Carta da man de X. Fontenla Leal)
(Fotos pertencentes aos fondos da Real Academia Galega: Pondal, á esquerda, Pascual Veiga e Fontenla Leal)
O himno é un dos
principais elementos da identidade nacional a través do cal unha nación
proclama a súa identidade e soberanía. Foi precisamente na década de 1880 cando
comezaron en Galiza as primeiras propostas hímnicas. Cando o Orfeón Coruñés nº
4, dirixido por Pascual Veiga, decidiu organizar un Certame Musical en 1890, o
texto poético para a composición de partituras foille encargado a Eduardo
Pondal, o poeta nacional galego nesa altura. Pascual Veiga interpretou o himno
en diversas ocasións a través dos coros que dirixiu posteriormente até a súa
morte en 1906.
(Fotos coa caligrafía de Eduardo Pondal: podedes ver que nas primeiras versións hai variantes con respecto á versión definitiva do himno)
Non obstante foi en
Cuba onde o himno foi “oficializado” por primeira vez mercé ao traballo
entusiástico de Xosé Fontenla Leal, sendo interpretado por primeira vez o día
20 de decembro de 1907, no Gran Teatro da Habana. O himno ten presenza en todas
as actividades oficiais da comunidade galega en Cuba, que “reenvía” en 1909 o
texto e a partitura para Galiza. Foi con ocasión da translación dos restos de
Pascual Veiga a Mondoñedo, cando o himno ten a súa primeira interpretación
explícita, pública e solemne nos actos conmemorativos, para comezar a aparecer
en celebracións e solemnidades ligadas a figuras sobranceiras galegas,
especialmente Rosalía.
Con todo, é a
partir dos anos 1915-1916, grazas ao impulso do alcalde Manuel Casás á súa
interpretación, que o himno comeza a ser ouvido publicamente na cidade da
Coruña, con grande éxito. Neste ano 1916 fúndase na Coruña, as Irmandades da
Fala, que adoptan este himno pondaliano como Himno Nacional Galego. Comeza a
consolidarse como símbolo nacional, sendo interpretado en todo tipo de
celebracións. Desde o comezo da expansión do himno se establece o cerimonial
ligado á súa interpretación: público de pé, homes coa súa cabeza descuberta e ambiente
solemne. A acción das Irmandades é percibida con clareza por observadores e
medios xornalísticos. Desta maneira, un himno inicialmente descoñecido, comeza
agora a consolidarse e a converterse nun verdadeiro himno nacional: está
presente en todo tipo de actividades culturais.
En 1923 prodúcese o
golpe de Estado e comeza a ditadura de Primo de Rivera, que amortece as
expresións públicas do himno, que sobrevive traballosamente até 1931, final da
ditadura e proclamación da república. Coa reorganización das sociedades e
agrupacións nacionalistas e coa fundación do Partido Galeguista, o Himno
constitúese definitivamente como expresión oficial nos actos galeguistas, de
acordo coa súa presenza por todo o país.
(Carta de man de Pascual Veiga a Pondal, marzo de 1890)
A guerra civil e a
posterior ditadura franquista prohibe de facto calquera aparición pública do
Himno, que se converte nun símbolo máis de antifranquista, antifascista e de
reivindicación política democrática de Galiza. O Homno sobrevive “exiliado” na
conciencia dos cidadáns e nas comunidades galegas en América.
Coa morte de Franco
e a desaparición da ditadura, o Himno é recuperado con normalidade polas
organizacións políticas democráticas. En 1981 apróbase o Estatuto de Autonomía
onde se recoñece que Galiza ten himno “de seu”. O Himno Galego é
definitivamente institucionalizado na Lei de Símbolos de 1984 aprobada polo
Parlamento galego, dando cumprimento á súa esixencia “no ánimo e no pensar do
pobo”, oficializando a letra e a música que “Pondal e Veiga puxeron na memoria
e na boca dos galegos”.
(Texto seleccionado e copiado por Francisco J. Lodeiro
Prieto e Antón Varela Gestoso, 1º de Bacharelato: o texto pertence á
publicación do ano 2007, publicación con que se celebrou por parte da RAG e
mais das tres Universidades galegas o centenario do Himno Galego; nesa
publicación colaboraron persoas concretas tamén: Hugo Arias (UDC), Julia Núñez
(UDV), Manuel Ferreiro (UDC), amais de empresas como ‘Imaxe Free’ (UDC) e ‘Tórculo’
(USC); todos os documentos reproducidos nesa publicación do centenario
pertencen á RAG).(Foto da coidada edición con que no ano 2007 a RAG e as tres Universidades celebran o centenario do Himno. Dentro dunha especie de caixa gárdanse os cinco caderniños: a historia, a correspondencia, manuscritos autógrafos d'Os Pinos, do Certame Musical de 1890, e a Partitura do Himno de Pascual Veiga).
Ningún comentario:
Publicar un comentario