Outro día. Hoxe
seguimos coa serie das entrevistas domésticas. Entrevistamos a un
alumno do noso centro.
-Preséntate, por
favor.
-Son Alex Dilber
Zeballos Pinto e nacín en Bolivia.
-Concretamente en que
lugar?
-En Quillacollo,
Cochabamba.
-Díxome a túa
profesora de lingua que sabías falar quechua.
-Sei algunhas palabras,
pero non o falo ben. Fálano os meus pais.
-Sabes cantos millóns
de persoas falan quechua?
-Non sei. En Bolivia
moita xente. O problema é que a maioría dos que o falan non o saben
escribir. Ese é o problema.
-Teño entendido que os
españois na época da colonización usaban o quechua como lingua
franca, como lingua de comunicación para evanxelizar as distintas
etnias, con linguas distintas, no territorio que formara parte do
imperio inca.
-Eu o que sei é que en
Bolivia están pensando cambiar o inglés polo quechua, quero dicir,
que en vez de ser obrigatorio aprender inglés, sexa obrigatorio
aprender quechua [Pausa. Alex parece tímido. Fala mainiño mainiño,
cunha voz meiga, pero mira aos ollos]. Vostede ten que comprender que
o quechua é a lingua dos nosos devanceiros…
-Claro que o comprendo.
Eu falo galego e ensino galego por esa mesma razón. [Nova pausa]
Pero tamén che digo unha cousa. Unha persoa coma ti, se estuda e
traballa ben aquí, nun instituto bo coma é este, pode chegar a
dominar tranquilamente tres, catro linguas: quechua, castelán,
galego e inglés. Iso abriríache moitas posibilidades. Estás
estudando forte?
-É complicado. Non,
non vou demasiado ben. Para empezar, o español de aquí é distinto…
-Xa. Tes
irmáns?
-Son fillo único. Ser
fillo único ten vantaxes e ten inconvenientes.
-Dime un inconveniente.
-Están
os teus pais todo o día enriba túa, tienes
que estar bien arrinconado.
-Que queres dicir? Aí
hai unha diferenza, das que falabas antes…
-Que tes que ter a
habitación ordenada.
-Nós
dicimos tamén: “tes que ter todo ben recollido”. Gústanme a min
estas cousas. Todo é riqueza, fíxate, o meu home está facendo un
traballo sobre o Diccionario de
Americanismos, un tocho enorme, dun tal
Humberto Morales.
-O presidente de
Bolivia tamén se chama Morales.
-Seino,
si. Evo é
pouco común en España. Pero en galego e mais en portugués hai Ivo,
inusual pero precioso. E morales,
ti sabes o que significa?
-Que tes a moral moi
alta.
-[Aquí eu sorrío]
Creo que non. Creo que máis ben hai que pensar nas árbores que dan
moras. [Fago unha figura cos dedos dunha man] Así de enormes. Agora
dime algo en quechua.
-O que?
-Por
exemplo, Quérote moito.
-Askha
-Ceíño
-Janospacha
-Estreliña
-Quyllur
-Flor
-T’ika
-Can,
gato, mosca
-Alqu, miri ou michi,
ch’uspi.
-Ah!, coma o noso
michiño…Podes contarme algunha tradición curiosa?
-Existe
a tradición do coar.
É cada mes. Xúntase a xente… Alí ti compras cousas…
-Que clase de cousas?
-Figuriñas de animais:
cada figura ten un valor…
-Coma un símbolo.
Ponme exemplos.
-Bueno, pois un can
coida a casa; unha alpaca ou unha vicuña simboliza a riqueza; o
cóndor, que é a ave nacional de Bolivia, simboliza a busca do
horizonte sen límites…
-Que
fermosura! Cando chegues a casa quero que lle preguntes á túa nai
que se di –se é que se di algo-, cando unha muller bota moito sal
á comida. Aquí dicimos Seica ques
casar?
-Vale. Así o farei.
-Grazas por todo.
Xa acabara o recreo e
abandonamos a cafetería. Fómonos, cada un á súa aula. Pasados uns
días encontrámonos polo corredor e Alex díxome que cando alguén
salga moito a comida é porque quere casar de novo. Ta ben. É
curiosa a semellanza.
Ningún comentario:
Publicar un comentario