VISITANDO
PARQUE NATURAL DE
CABO DE GATA
Acabo de ler un
relato inédito da miña amiga Uxía sobre a Beleza así con maiúscula. Nese relato
é a contemplación dunha obra de arte o que produce o pracer, un pracer tan
grande e poderoso que é quen de redimirnos. Máis ou menos, ela escribe e
comunica mellor o tema, asegúrovolo. Pero as interrogantes que envolven ese
tema e o complementan son igualmente importantes: a obra de arte que transmite
beleza faina o autor gratuitamente ou debe ser guiado por un arquetipo
superior, a idea de (un) deus, ou Deus, por exemplo?
Non hai resposta
por parte de Uxía. Eu de min sei dicir o que sei dicir: que si hai sempre un
arquetipo posible ou iso penso: Deus, muller/home amados ou terra amada. Que
Uxía ama Italia está fóra de toda dúbida. Que Machado amou Soria como arquetipo
telúrico, tamén. Quizais aquí e agora podiámonos preguntar: escribiría igual
unha obra mestra (como Campos de Castilla)
Machado se estivese en Canarias, por poñer un punto xeográfico distante?
Posiblemente si ou quizais non estea tan claro, tanto somos capaces de valorar
o contexto: a terra é máis ca un contexto, penso. É case a metade da vida,
diría...
Serve este limiar
para adentrarnos no parque natural de Cabo de Gata, onde pasamos uns días
inesquecibles de agosto. Interésame moito animarvos a que tomedes notas canto viaxedes. A
literatura que así se xera pode que non sexa para publicar pero si para reler e
revivir cando pasan os anos, e axuda á propia introspección e ao coñecemento de
un mesmo. Por estas terras almerienses viaxou hai tempo Goitisolo (Campos de Níjar), por poñer un exempliño
bo.
(Cabo de Gata, un topónimo xa documentado no s. XIV. Os arrecifes)
(Cabo de Gata. Dáse como hipótese que 'Gata' vén de 'Ágata', pero é discutible porque hai Serra de Gata en Extremadura. Vese ao lonxe o Arrecife chamado do Dedo)
Atopamos moi boa
xente, e moi concienciada. Nun punto de información atendía un rapacete que
estudaba Ciencias Medioambientais e confesaba que era o interese pola xestión
do parque natural o que o motivara: hai
moitas cousas que se podían facer mellor, hai moitos problemas para conxugar a
conservación do parque e o desfrute por parte de tantos turistas, un problema
básico é o lixo... Outro é a conservación do patrimonio arquitectónico
(torres emblemáticas como a dos Alumbres en Guadalquilar, ou a torre en forma
de pata de cabalo de Mesa Roldán, están caendo na total desidia, pedra a
pedra). Vemos na prensa de onte que Andalucía e Galicia andan parellas na
valoración en calidade medioambiental que acaba de publicar Greenpeace. Pero a
xestión das costas é do peor no caso galego.
(Cabo de Gata. A outra hipótese para 'Gata' é do latín 'Cápita' a través dun fenómeno da fonética árabe, resultando un topónimo redundante, 'Cabo do Cabo'. Vemos os 'Adoquines', formación volcánica sumamente belida)
(San José. Ao fondo o 'Cerro del Medio')
Un traballador mozo
dun hotel en Almería capital (na procura de sombra diante da catedral serodia,
tardo renacentista, os tres sentados) dicíanos: si, estou moi orgulloso da miña terra, e esa zona onde parades é un
exemplo de xestión... aínda que quedan moitas cousas que mellorar... e si, esas
rutas en catro por catro das que me falas son unha forma estupenda para dar a
coñecer a riqueza do parque, hai só un par de anos ou tres que funcionan, foi
unha boa idea.
As rutas parten de
san José, o lugar onde pernoctamos (foi unha aldea de pescadores, sita entre o Cerrro del Medio e o propio cerro onde
outrora estivera o Castelo de san Xosé: toda esa costa estivo chea de puntos
defensivos, atalaias árabes, torres artilladas feitas logo pola Coroa española,
castelos que indefectiblemente levaban nomes de santos, como san Pedro, san
Felipe...), e ofrecen 3 itinerarios: Cabo de Gata, a ruta do cine e a ruta dos
piratas. O do cine non o quixemos (pensamos que era moito cartón-pedra e moi
tópico, pero logo a posteriori, vimos como esa industria marca nomes e lugares
e forma unha xeografía de seu, nada desprezable), o Cabo de Gata xa o
percorreramos pola nosa conta (aí é onde se fan das fotografías máis típicas: é
onde están os arrecifes –vellas chemineas volcánicas- con nomes como las sirenas, el arrecife del dedo, e aí se focaliza o texto de Ptolomeo que
alude á abundancia no cabo de pedras semipreciosas, orixe dunha das hipóteses
para Gata, en relación coas ágatas) e
daquela optamos pola ruta dos piratas. A fortuna quixo que nos conducise un guía ilustrado, a quen non podemos por
menos de relembrar, Carlos Belmar. O que tal aprendemos! Empezamos cunha
pequena discrepancia de enfoque porque eu pregunteille polo nome de Roldán (hai
a Mesa de Roldán, e o Faro de Roldán, estupendo topónimo, debe
ser a mención de Roldán sita máis ao sur de Europa) e comentei a posibilidade
de que fose xa bautizado ese cerro-meseta polos homes que acompañan a Alfonso VII na campaña
de 1147 (recordemos: cos homes do reino de León
viaxan tamén francos, navarros, aragoneses, cataláns e xenoveses;
recordemos de paso que Alfonso VII, o que fora ofrecido de rapaz á Virxe dos
Ollos Grandes de Lugo, criado logo polo señor galego da casa de Traba, é fillo
dun francés, Raimundo de Borgoña); díxome Carlos que non cría, era moito tempo
para que se mantivese un topónimo (ao que eu retruquei que daquela a ver como
pervivían os topónimos fenicios, ou tocando aínda a campaña do XII, a ver como
perviviu la playa de los genoveses, e mais o Morro
de los genoveses, a uns quilómetros de san José, espléndido areal, super
masificado, malia o control –que o hai- e o pago de 5 euros por deixar ben
aparcado o coche, forma de que a xente opte polo servizo efectivo de autobuses
públicos; este novo topónimo alude ás 200 naves xenovesas que esperaron nese
abrigo natural as ordes do rei Alfonso para atacar conxuntamente a baía de
Almería), e tirando da lingua por ese pretexto filolóxico, Carlos deixou en
evidencia a súa análise da historia daquel período: a conquista de Almería no
XII foi unha obra de acoso e derrubo dun reino (Almería ) que facía sombra
comercialmente aos cristiáns da península e ás repúblicas mariñeiras itálicas.
Viñeron, arrasaron e en dez anos escasos, fóra. Sen quitarlle a súa parte de
razón e verdade, porén, puntualicei: pero
non me negarás, Carlos, que tamén desde aquí pirateaban e arrasaban as costas
de Galicia...
Digamos que a cada
un lle doe o seu? Naturalmente, humanos somos. Pero logo, vendo no Museo de
Almería o material fragmentadísimo pero indicador da poderosa civilización
árabe-andaluza no vello reino almeriense, comprendín moito mellor a saudade do
perdido, a mágoa da destrución total, porque Almería (cuxa bandeira, a da
Taifa, en verde/branco/verde, é a primeira bandeira de Europa descrita nun
texto histórico) podería ser outra
Granada con Alhambra, outra Córdoba con Mezquita, e non...
(Unha primeira visión do volcán 'La Granatilla')
(Volvemos á costa. O mineral branco é a bentonita)
(Praia fósil)
(Mesa de Roldán ao fondo. O seu fareiro -ten o faro con fareiro máis alto de España-, Carlos Sanz Cruz, home moi querido, escritor, outro ser concienciado e conservacionista, describe a Mesa Roldán coma un dinosaurio deitado no mar, a cabeza á esquerda da imaxe)
Malia iso, a terra
é poderosa, absorbente, aparentemente monocromática e desértica; entrando,
camiñando, véndoa de preto nas calas, nos cráteres, nos camiños de andar, é
dunha variedade nutricia, rica en matices e en cores pola abundancia de
distintos minerais (ouro, granates minúsculos, mármore branco, coral
fosilizado, andesita, bentonita...). É primixenia, terra de xénese e de
explosións iniciáticas. Miguel (coñecido en san José, outro almeriense de pura
cepa, namorado do seu) aconsellounos a visita de La Granatilla, un volcán nada masificado polos turistas, e alá
fomos, nun solpor inesquecible. A desolada soedade aparente pouco a pouco foise
transformando no ventre matriarcal que nos acolle e ao que volveremos. Un
silencio amoroso envolvía o noso espírito facendo ben doado comprender parte da
mellor poesía nosa, a telúrica, a de Novoneira, a de Machado en Soria, a do
Vintesete, a prosa de Otero Pedrayo, a razón básica de sermos quen somos e como
somos.
Vouno deixar aquí
por hoxe. Seguiremos outra semana. Quedade con algunhas das fotos. Aquel verso
famoso Navegar é preciso, vivir non é preciso, convértese hoxe en Viaxar é
preciso...
(A torre artillada en forma de pata de cabalo de Mesa Roldán)
(Faro de Mesa Roldán)
Un lugar sen dúbida perfecto para visitar e coñecer, cunha gran historia que aportar á nosa cultura persoal.
ResponderEliminar