Practicaremos brevemente a amigable arte do ensaio cun libro
fermoso, unha novela gráfica que devorei, tras un espléndido xantar familiar en
tarde de chuvia en xuño, cos pés na mesa baixa do cuarto de estar nun coxín, rodeada de
seres queridos.
Titúlase Los surcos
del azar, do noso autor xa coñecido (a través das páxinas da sección 'Banda Deseñada' do blog), Paco Roca. O título está tomado duns versos machadianos (isto
faime lembrar a Rivas cando titula algunhas das súas novelas con símbolos pondalianos na pluma). Ao final da novela
podemos deleitarnos coa ben escrita información que nos dá no epílogo Robert S.
Coale.
Aparecen nestas páxinas debuxadas a dúas tintas (quizais non
me expreso de todo ben tecnicamente, pero si hai dous planos narrativos: dous
tempos e dous espazos, e cada plano vai debuxado con tons cromáticos distintos)
a historia de vidas dos nosos compatriotas recuperadas, as vidas dun feixe de
exiliados republicanos que loitaron contra o fascismo en Europa no século
pasado, na División Leclerc. Entran xa no noso acervo e na nosa memoria nomes
lexendarios como o do home chamado Dronne, coma os membros míticos da la nueve, o ser real que na novela é
chamado Miguel, e entra tamén o nome daquel barco valente que puido romper o
bloqueo fascista e entrar no porto do levante español a rescatar un par de
miles de seres humanos con medo, cansazo, fame e desesperación, e con espírito
amante da liberdade, o Stanbrook.
O enfoque narrativo, o plano diexético mínimo que permite narrar,
presenta un home novo, que investiga , que contacta cun home vello en París, un
nonaxenario supervivente que lle aprende cousas novas, non antes oídas da
historia do seu país, España. Porque o pan hai que cortalo a todos os coitelos
(como se di nos libros galegos do século XIX). Esta relación dialéctica, ou case,
entre novo e vello é moi rica e non é
allea ao cine (Paul Newman e Tom Cruise en A
cor do diñeiro de Scorsese; Pai Mei e mais a Noiva, en Kill Bill, de Tarantino; Descubrindo
a Forrester, de Gust Van Sant, etc.) nin tampouco á literatura (El Lazarillo de Tormes, anónimo; O vello e o mar, de Hemingwey, "Fría Hortensia" de Ferrín, etc.).
Hai varias escenas ou mellor, secuencias, que me impactaron
especialmente, se se me permite a impresión. Como non son amiga de rebentar
lecturas, aforro discurso. Deixádeme só referirme ao momento en que o home novo
lle pregunta ao vello loitador antifascista se non lle custou vencer reparos ou
escrúpulos matar a sangue frío. O
ancián érguese enfadado, con idea de romper a comunicación. Quen era el para
atreverse a xulgalo? “Era una guerra. En una guerra no se mata a sangre fría”.
Esa é unha secuencia que me fixo pensar moito.
É unha novela gráfica moi concienciuda. Rigorosa historicamente.
Un fito máis no “largo camino que hicimos los españoles en el exilio”. Un elo
na cadea da que formamos partes os seres humanos con conciencia.
E hai tamén nela un certo amor pola simetría poética: un
abrelatas ao inicio, un esquemático abrelatas, tan simple e puro no seu deseño,
ao final.
A vós, alumnos xoves de bacharelato, sobre todo a vós, é a
quen eu recomendaría esta lectura.
Ningún comentario:
Publicar un comentario