“Cuntis e a súa contorna: imos de balneario” (19 de Outubro do 2024)
 |
| (Castro Landín) |
Como é costume no noso grupo, “Viaxeir@s do Eusebio”, unha vez máis botamos a ler algunhas das páxinas deste libro que é Galicia.
Desta volta a proposta era buscar a “esencia da auga”, e abofé que a encontramos, tanto a esencia como a presenza, non parou de diluviar en todo o día.
Saímos do lugar habitual unha expedición de 33 persoas, un número moi xeitoso para a nosa proposta de outono.
Ao volante levamos a José Espiñeira, un dos veteranos de Autos Rico, bon guiandeiro de carácter afable e mellor persoa.
Para abrir boca en Cuntis agárdanos Javier (A Tenda da Ponte) e o seu persoal. Xa son cerca das dez da mañán e agradécese algo para meterlle ao corpo, a verdade que ofrecen moi bo servizo e producto apetecible, “un pan como Deus manda”, un surtido de repostería moi axeitada, algo de embutido e zumes, cafés e otras viandas.
 |
| (Río Barosa) |
O tempo non dá tregua, o río Gallo flúe ben caudaloso, tanto que non se divisan os lavadeiros particulares da ribeira fluvial.
Decidimos saír, imos cara a San Fiz de Estacas, un conxunto monumental de igrexario, hórreo e casa reitoral, o día non nos permite unha visita máis ampla.
Arrancamos cara ao río Barosa, no concello de Barro, para alí temos que pasar polas inmediacións de Caldas, sobre todo apreciamos en Segade o fachendoso que Baixa o Umia. O río Barosa é un espectáculo natural onde departimos cun grupo de Braga. A inmensidade acuosa tráenos á memoria muiñadas pretéritas en case ducia e media de muiños, algún reconvertido en establecemento hosteleiro e de evocador nome, “A maquila”, aquel arancel medieval percibido pola moenda; nalgún tempo pertenceron a San Martiño Pinario.
De alí voltamos a vila, Baños de Cuntis, como se chamaba ata non hai tanto, recíbenos Sandra na Fundación Terra Termarum, dá a coñecer o Castro Landín dun xeito bastante didáctico, empezando polas coordenadas espazo temporais, para seguir relatando as diferentes campañas, así como os utensilios e aparellos atopados no xacemento, por certo moi ben situado, nun alto que xa faría de parapeto natural, co cal a súa defensa sería máis doada.
 |
| (Outeiro de Cartas) |
Tamén fai una clase maxistral da cerámica da época, e da súa propia fabricación, a xerarquía dos alimentos almacenados nelas segundo os seus propios remates e adornos. Que maneira de vivir e explicar o que fai!!!
 |
| (Cristo articulado de Xosé Ferreiro, igrexa de Santa María de Cuntis) |
Agradecemos moito o seu labo, tanto que para o grupo foi unha pequena tregua resgardados da chuvia.
Ao mediodía agárdanos o Hospitaliño ou Casa grande dos Castro fundado no século XVII polos señores de Ximonde como lugar asistencial a donde podían acodir os pobres e recibir os tratamentos destas magníficas augas, actual biblioteca e Casa de Cultura.
Manuel desde tan singular edificio é outro elo na cadea transmisora do saber e da historia de Aquis Calidae, como a denominaron os romanos. Cuntis presentásenos como un auténtico espazo de augas, por un lado o río Gallo “coas súas dúas pólas” abrazando a vila, por outro esa gran riqueza termal presente en todo o estrato soterrado da vila.
 |
Manuel destila sabedoría: simpático e servizal, vai debullando en nós un relato a cuberto. Na Burga da Vila acaban colocando uns pinchos, xa que as mulleres ían lavar a ropa aproveitando a aceptable temperatura e non causaban boa impresión á distinguida clientela do balneario. Dinnos que a burga Lume de Deus ten varios lavadoiros, a metade de auga fresca e a outra metade de auga quente.
Tamén damos visitado a igrexa parroquial, Santa María de Baños de Cuntis, de base románica; formaba parte da mitra compostelá, facendo referencia a Xelmírez. Da orixinal só queda a estrutura, hoxe diante de nós emerxe como neoclásica. Podemos admirar un Cristo articulado e un San Sebastián atribuídos a Xosé Ferreiro. Tamén hai pezas de Francisco Asorey (del tamén destaca o monumento do Sagrado Corazón, no bico do Monte Maráns) e de Gambino. Podemos falar da importancia da súa Semana Santa.
 |
| (Hospitaliño. Biblioteca) |
Entre as variadas confidencias que nos fai o noso relator está a dos dereitos das augas termais, un auténtico mundo á parte. Por outra banda falásenos de Roberto Blanco Torres (Cuntis 1891 – Entrimo 1936), xornalista e poeta comprometido co agrarismo e co galeguismo, a quen se lle adicou o día das Letras Galegas do 1999.
 |
| (R. Blanco Torres, foto tirada de Internet) |
Pasadas as dúas e media achegámonos de novo á Tenda da Ponte, para poder acougar os nosos humedecidos corpos, o río Gallo xa leva un par de cuartas máis de auga.
A acollida e o xantar merecen unha especial distinción, o servizo e o xantar pronto fan que pasemos a comer sen case falar, hai fame e a comida está moi ben. Despois do abano de viandas e as respectivas sobremesas con café e unhas gotas ou chupitos que saben a gloria, “xa non chove como chovía”, e “se chove, que chova”.
Por se fora pouco ao establecemento chega un trío de músicos, coa gaita, tambor e acordeón para amenizar un “tardeo” digno dos mellores banquetes, interpretan varias pezas e levantan en nós os aplausos e a gratitude polo seu acompañamento. Para máis aínda, comezan a rular otros instrumentos que os comensais empezan a tocar. E ao pouco, Javier, o “alma mater” do establecemento, súmase ao trío coa caixa. Agradecidos aos músicos polo seu agarimo e encantador desempeño.
Javier e o seu equipo puxeron en marcha todo o seu bo facer, e unha acollida hospitalaria a uns “pobres coruñeses en apuros” nos Baños de Cuntis. Eterno agradecemento a eles.
Que tan boa festa!!! Incorporamos un novo elemento, o musical, ás nosas rutas.
Cara á tardiña visitamos o Petroglifo de Outeiro de Cartas, e o Castro Landín.
A chuvia segue presente, e proseguimos de volta cara á Coruña baixo unha cortina líquida. Fomos na procura da esencia da auga e desfrutamos amplamente da súa presenza.
Antonio Fondo (Outubro 2024)
 |
| (Burga da vila, a dos pinchos) |
