NO
CAFÉ DA XUVENTUDE PERDIDA
Un
libro, como unha viaxe, comézase con inquietude e remátase con
melancolía
(José Mauro de Vasconcelos)
Louki,
a protagonista desta novela de Patrick Modiano, é unha xoven
enigmática, á que o lector vai acercándose, tratando de desvelar o
misterio da súa existencia, a partir da visión fragmentaria que
distintos personaxes -e ela mesma- nos van ofrecendo ao longo do
libro. Personaxes que coincidiron con ela nalgún momento da súa
curta vida, en concreto, nun vello café parisino, durante os anos
previos ás revoltas estudiantes dos anos sesenta. Un París aínda
baixo os ecos do existencialismo, mais ás portas dun novo tempo.
Toda
a obra de Modiano é como un puzzle, no que cada peza ten sentido en
relación coas outras pezas, conformando cada libro, toda a súa
obra, un mosaico sobre a memoria e a identidade persoal e colectiva.
Un intento de desvelar o misterio do existir e o fluír do tempo, de
atrapar o que nos foi conformando e se esvae como néboa da mañá.
Otero Pedrayo escribiu que “o mellor de nós é aquilo que logramos
salvar do naufraxio dos ideais adolescentes”. E isto mesmo é o que
trata de facer o premio Nóbel francés con esta novela breve de
título tan suxerente.
Mais
agora non queremos afondar no argumento ou no sentido último da
novela, tampouco na súa complexa estrutura, na súa sutil andamiaxe.
Imonos parar só, coma nunha foto fixa, nunha escena iluminadora.
Nun dos seus días de desconcerto e soidade, cansa de vagar polas
rúas parisinas, Louki refúxiase nunha librería de vello, a
librería Mattei, un espazo cálido onde acouga o seu espírito
confuso e canso. En silencio, deambula entre os andeis, repara
demorada nos libros que saen ao seu encontro, colle aquel que esperta
a súa curiosidade e senta nun recuncho daquel espazo humilde,
maiormente nun chanzo da escaleira do fondo. Alí pasa o tempo
abstraída. O libreiro tamén le todo o tempo, sen ousar interromper
o seu silencio, a súa intimidade. Só ergue a vista do seu libro
cando algún cliente ocasional lle demanda atención. E así, case
oíndo as súas respiracións, tocándose nas súas soidades, naquel
acubillo humilde, os dous personaxes len. Só de cando en vez, moi de
cando en vez, o libreiro descansa a vista, olla para Louki e, máis
ca nada por cortesía, faille unha pregunta definitiva: “Que?
Encontra algo que a faga feliz?”. E
aquí é onde queríamos chegar, a esta pregunta conmovedora.
Pasamos
a vida intentando comprender o valor da lectura na conformación
sentimental e intelectual das persoas, e máis en concreto, o seu
sentido último dentro do sistema educativo. Temos gastadas moitas
palabras á hora de tratar de comprender esta cuestión central e
mesmo á hora de facer campañas de fomento e animación á lectura,
tanto a nivel persoal coma institucional , tantas veces con moi boa
intención, mais con distinta fortuna. Coidamos que isto é así porque
no fondo non estamos a actuar con convicción, as nosas prácticas
non se corresponden cos nosos bos própositos e ao final todos somos
vítimas dunha concepción curricular e de organización escolar que
non facilita, senón que está a impedir, o disfrute de tempos e
espazos definidos para a lectura. E se non dispoñemos deses espazos
sólidos e deses tempos quedos para que a lectura encontre o seu
clima e prenda, nada vai agromar. Espazos de silenzo onde o
pensamento flúa nun diálogo íntimo, tempos quedos facilitadores do
encontro das pesonas consigo mesmas, espazos e tempos nos que abrolle
a palabra falada e escrita, gratuíta, libre e pracenteira. Lugares
e tempos fluíndo como un río maino, o pensamento en harmonía cos
outros e co mundo. Mentres non creemos eses espazos, mentres non
defendamos eses tempos, como refuxios ou bosques de silencio,
poboados de palabras, non nos achegaremos ao sentido último da
lectura, cando menos no ámbito escolar. Ao sentido transcendente da
lectura, da educación e, en definitiva, do benestar das persoas e do
desenvolvemento social.
Os
profesores habíamos estar daquela a ler todo o tempo, como Louki e o
libreiro Mattei, e os alumnos –se cabe aquí esta diferenciación-
tamén estarían mergullados nas súas lecturas, abstraídos no seu
dialogo coas letras “que parece como se tamén pensasen”. As
aulas, as bibliotecas, os campus… serían espazos educativos
naturais, espazos quietos, ámbitos da emoción, de diálogo e
crecemento. Ámbitos como templos, abertos e humildes como a libreria
onde procura acougo e amparo Louki. E as lecturas máis luminosas, as
de maior calidade e para o maior número de rapaces, serían os seus
libros sagrados. Os mestres, de cando en vez, moi de cando en vez,
como para non romper o encantamento, erguerían a ollada só por lle
preguntar ao alummno máis necesitado: “Que?
Encontra algo que o faga feliz?”
E
máis nada. As palabras están gastas. Só esta pregunta basta. X.
Pérez Mondelo
Ningún comentario:
Publicar un comentario