xoves, 11 de xuño de 2015

Club de Lectura: No café da xuventude perdida


NO CAFÉ DA XUVENTUDE PERDIDA

Un libro, como unha viaxe, comézase con inquietude e remátase con melancolía
(José Mauro de Vasconcelos)

Louki, a protagonista desta novela de Patrick Modiano, é unha xoven enigmática, á que o lector vai acercándose, tratando de desvelar o misterio da súa existencia, a partir da visión fragmentaria que distintos personaxes -e ela mesma- nos van ofrecendo ao longo do libro. Personaxes que coincidiron con ela nalgún momento da súa curta vida, en concreto, nun vello café parisino, durante os anos previos ás revoltas estudiantes dos anos sesenta. Un París aínda baixo os ecos do existencialismo, mais ás portas dun novo tempo. 

  
Toda a obra de Modiano é como un puzzle, no que cada peza ten sentido en relación coas outras pezas, conformando cada libro, toda a súa obra, un mosaico sobre a memoria e a identidade persoal e colectiva. Un intento de desvelar o misterio do existir e o fluír do tempo, de atrapar o que nos foi conformando e se esvae como néboa da mañá. Otero Pedrayo escribiu que “o mellor de nós é aquilo que logramos salvar do naufraxio dos ideais adolescentes”. E isto mesmo é o que trata de facer o premio Nóbel francés con esta novela breve de título tan suxerente.
Mais agora non queremos afondar no argumento ou no sentido último da novela, tampouco na súa complexa estrutura, na súa sutil andamiaxe. Imonos parar só, coma nunha foto fixa, nunha escena iluminadora. Nun dos seus días de desconcerto e soidade, cansa de vagar polas rúas parisinas, Louki refúxiase nunha librería de vello, a librería Mattei, un espazo cálido onde acouga o seu espírito confuso e canso. En silencio, deambula entre os andeis, repara demorada nos libros que saen ao seu encontro, colle aquel que esperta a súa curiosidade e senta nun recuncho daquel espazo humilde, maiormente nun chanzo da escaleira do fondo. Alí pasa o tempo abstraída. O libreiro tamén le todo o tempo, sen ousar interromper o seu silencio, a súa intimidade. Só ergue a vista do seu libro cando algún cliente ocasional lle demanda atención. E así, case oíndo as súas respiracións, tocándose nas súas soidades, naquel acubillo humilde, os dous personaxes len. Só de cando en vez, moi de cando en vez, o libreiro descansa a vista, olla para Louki e, máis ca nada por cortesía, faille unha pregunta definitiva: “Que? Encontra algo que a faga feliz?”. E aquí é onde queríamos chegar, a esta pregunta conmovedora.
Pasamos a vida intentando comprender o valor da lectura na conformación sentimental e intelectual das persoas, e máis en concreto, o seu sentido último dentro do sistema educativo. Temos gastadas moitas palabras á hora de tratar de comprender esta cuestión central e mesmo á hora de facer campañas de fomento e animación á lectura, tanto a nivel persoal coma institucional , tantas veces con moi boa intención, mais con distinta fortuna. Coidamos que isto é así porque no fondo non estamos a actuar con convicción, as nosas prácticas non se corresponden cos nosos bos própositos e ao final todos somos vítimas dunha concepción curricular e de organización escolar que non facilita, senón que está a impedir, o disfrute de tempos e espazos definidos para a lectura. E se non dispoñemos deses espazos sólidos e deses tempos quedos para que a lectura encontre o seu clima e prenda, nada vai agromar. Espazos de silenzo onde o pensamento flúa nun diálogo íntimo, tempos quedos facilitadores do encontro das pesonas consigo mesmas, espazos e tempos nos que abrolle a palabra falada e escrita, gratuíta, libre e pracenteira. Lugares e tempos fluíndo como un río maino, o pensamento en harmonía cos outros e co mundo. Mentres non creemos eses espazos, mentres non defendamos eses tempos, como refuxios ou bosques de silencio, poboados de palabras, non nos achegaremos ao sentido último da lectura, cando menos no ámbito escolar. Ao sentido transcendente da lectura, da educación e, en definitiva, do benestar das persoas e do desenvolvemento social.
Os profesores habíamos estar daquela a ler todo o tempo, como Louki e o libreiro Mattei, e os alumnos –se cabe aquí esta diferenciación- tamén estarían mergullados nas súas lecturas, abstraídos no seu dialogo coas letras “que parece como se tamén pensasen”. As aulas, as bibliotecas, os campus… serían espazos educativos naturais, espazos quietos, ámbitos da emoción, de diálogo e crecemento. Ámbitos como templos, abertos e humildes como a libreria onde procura acougo e amparo Louki. E as lecturas máis luminosas, as de maior calidade e para o maior número de rapaces, serían os seus libros sagrados. Os mestres, de cando en vez, moi de cando en vez, como para non romper o encantamento, erguerían a ollada só por lle preguntar ao alummno máis necesitado: “Que? Encontra algo que o faga feliz?”
E máis nada. As palabras están gastas. Só esta pregunta basta. X. Pérez Mondelo

Ningún comentario:

Publicar un comentario