luns, 23 de abril de 2018

Lendo a Cervantes


23 de abril. Día do libro.

Lendo a Cervantes

 (O profesor G. Rojo no seu despacho na USC. A foto foi feita por un ex alumno do noso Instituto, Xácome González)

Quizais algúns de vós queirades preguntarnos por que relembramos sempre por estas datas a Cervantes (nesta e noutras datas: se escribides no ‘Buscador’ do blog a verba Cervantes atoparedes máis dunha páxina subida en épocas distintas do ano). A resposta é simple: porque o sentimos tamén parte de nós. Os seus dous apelidos son nosos, do patrimonio inmaterial de Galicia. E nós, xa o sabedes, amamos a xustiza poética. Doutra banda, está o amor persoal, innegable, pola súa obra. Un amor ao que contribuíron os profesores que tivemos no Eusebio da Guarda: Mª Teresa Rodríguez Taboada (quen nos iluminou, romanceiro en man, sobre o traballo case ex nihil de elaboración dun personaxe universal por parte do autor complutense) e Juan Rodríguez Horta, quen nos dirixía á lectura total do Quijote, sen concesións, enriquecida polo prisma da crítica ortodoxa e heterodoxa. Mª Teresa foi discípula de Moreno Báez, a quen tamén algo lemos. No blog o noso espírito “cervantino” levounos a comunicarnos con varios estudosos excelentes da obra de Miguel C. Saavedra: conversamos co profesor Rico, conversamos co profesor Gundín (do noso Instituto), conversamos co profesor (do Instituto ‘Salvador de Madariaga’) Antonio Couto. Lembramos a Riquer, falamos da estudosa cervantista Mª Antonia Garcés... Falamos da presenza de Merlín no Quijote, do mito de Dulcinea, falamos dos académicos de Argamasilla. E mentres este noso modesto blog perviva, seguiremos falando un mínimo, en febreiro de Rosalía, en abril de Cervantes, en maio da figura homenaxeada o Día das Letras Galegas.

 (Mª Teresa R. Taboada e Guillermo Rojo. Acto do 150 aniversario da fundación do  Instituto Provincial coruñés)

Este ano traemos á palestra cervantina un coruñés máis (foron tamén coruñeses destacados e tocaron algunha vez o tema: Ramón Menéndez Pidal e Salvador de Madariaga): o noso prezado profesor Guillermo Rojo. En 2004 publícase da súa autoría o estudo: “Cervantes como modelo lingüístico” ( en Don Quijote de la Mancha, Edición del IV Centenario, Real Academia Española y Asociación de Academias de la Lengua española, Madrid: Alfaguara, 2004, 1122-1130. De libre acceso en: https://issuu.com/cronosantropomorfo/docs/cervantes_como_modelo_lingüístico).
G. Rojo, membro numerario da Real Academia Española,  é un experto en lingüística computacional (e en lingüística de corpus): valora a cuestión numérica, a frecuencia de determinados fenómenos sintáctico-lingüísticos, a estatística. Dígovolo para que comprendades mellor que nese seu estudo abundan os datos dese tipo. Nos catrocentos anos transcorridos desde a a publicación da obra de Cervantes ata hoxe, a lingua en xeral e as estruturas lingüísticas en concreto, escritas da man do pai de Quijote e Sancho, son usadas como modelo lingüístico, como modelo sumo por parte dos expertos, por parte dos académicos, son asumidos como formantes do canon da excelencia lingüística do español paradigmático: en maior ou menor grao. O século culminante é o XVIII e ese modelo chega ao século XX. Algún exemplo dos datos achegados e analizados polo académico coruñés:
“Cuando la Real Academia Española acomete la redacción de su primer diccionario, conocido como «de Autoridades», Cervantes ocupa ya un lugar importante entre ellas: en las aproximadamente 11200 entradas correspondientes a las letras A y B, hay 836 citas de Cervantes -563 de ellas tomadas del Quijote-, lejos, es verdad, de las 1042 que tiene Quevedo”
“Tenemos que no menos de 285 citas, es decir, el 33’37% del total de este apartado, son textos del Quijote que la Academia presenta, a más de 300 años de la fecha de composición de la obra, como modelo de español válido en el siglo XX”
Esta lectura, que vos recomendo,  é interesante e fainos reflexionar sobre a pervivencia dos modelos. Hoxe en día, entrado xa o século XXI, é inviable considerar a lingua cervantina como un modelo no mesmo xeito en que a consideraron os nosos ancestros, ben sexa no XVIII, ben sexa, como Cejador, a principios do século XX. Non podemos “imitar” ese modelo lingüístico porque hai moita distancia xa: a lingua evolucionou. Entender non dicimos que non se entenda pero soaría tremendamente arcaica, absurdamente demodé.
Porén, hai algo, no parágrafo final do discurso de Rojo, que segue sendo válido. Reproducimos: “Hoy, a cuatrocientos años de su composición, la consideración de la obra como modelo lingüístico ha de basarse precisamente en su preocupación [de Cervantes] por la expresión «a la llana, con palabras significantes, honestas y bien colocadas» del modo adecuado a las características que presenta la lengua en cada momento de su incesante devenir”. Fixa o enfoque Rojo nun aspecto no que debemos concordar: non se trata xa tanto de adoptar (“fusilar” diriamos coloquialmente) estruturas lingüísticas cervantinas como modelo. Trátase dunha cuestión de actitude. Incide en cal debe ser a nosa actitude diante da escrita: honesta, na procura da sinxeleza, a coherencia, a verdade.

 (O profesor Antonio Couto, acto de celebración do 150 aniversario de Instituto provincial na nosa cidade)

Un último punto, se nos permitides aínda. Ao noso humilde entender, Cervantes segue sendo modelo noutro sentido. Sempre me chama a atención a xente capaz de insertar oportunamente unha cita cervantina:  Cando a que fora a vosa profesora de lingua, Mercedes González, se xubilou, dedicounos unhas sentidas palabras no Salón de Actos do Instituto. Falou un pouquiño da saudade (xubílaste: vaste, deixas atrás alumnos, colegas...) e dixo, como antes dixera Sancho: las tristezas no se hicieron para las bestias, sino para los hombres. Outro exemplo: cando o voso profesor J. Luis Gundín despediu, hai un par de anos,  a promoción de segundo de bacharelato insertou moi oportunamente estoutro enunciado a modo de consello para o futuro daquel que é novo e aínda lle queda moito por lograr e moitos atrancos por vencer: los males que no tienen fuerza para acabar la vida, no la han de tener para acabar la paciencia (pertence a Los trabajos de Persiles y Sigismundo, en boca de Auristela).

 (A profesora Mercedes González. Acto de xubilación de colegas celebrado no ano 2017)


(O profesor José Luís Gundín, acto de xubilacións no ano 1917. O prof. Gundín estudou lingüística cunha ex alumna do noso Instituto, Blanca Iglesias Aramburu, profesora que foi da UDC e discípula de G. Rojo)

Saber citar a Cervantes paréceme un claro indicador de coñecemento literario, indica un certo grao de cultura. Sempre que non sexa resultado dunha busca a priori nun deses libros de citas... Podiades contraargumentar. Talvez... si ata certo punto. Neste sentido, vou citar de novo ao que fora o meu profesor (meu e de moitos profes vosos do Insti...): cando o profesor G. Rojo viñera ao Instituto para axudarnos, coa súa lembranza da etapa coruñesa como alumno de bacharelato no ensino público coruñés, na celebración dos 150 anos de Instituto Provincial, era tal a cantidade de ilustres personalidades e autoridades que acudiron que eu –daquela mestra de cerimonia no acto e colaboradora na organización- tiña medo de que non puidera sentar na mesa de autoridades, situada nun plano máis elevado no noso Salón de Actos nobre. E así llo fixen saber en comunicación directa. Decontado, no momento e sen tempo de acudir aos libros, Guillermo respondeume: “Non te preocupes, xa sabes o que dixo don Quijote, onde estou eu está a cabeceira”. Espléndidas palabras cervantinas: espléndida forma de neutralizar os meus vans temores e boa forma de ilustrarnos sobre quen é o noso coruñés académico, un home que coñece o libro universal. Deste seu coñecemento falaremos aínda máis outro día, porque nos queda na man –ou se preferides no tinteiro- outra súa brillante contribución ao estudo da lingua de Cervantes: o seu erudito traballo sobra a palabra en boca de Sancho, e palabra única no corpus cervantino –e se me apurades, en toda a literatura española-, lercha (na frase como sardiñas en lercha). Un posible galeguismo fraseolóxiso? Outro máis para o saco onde xa está tarde piaches? Fique a resposta para outra ocasión. Feliz día do libro a todos!

 (G. Rojo no momento de impartir o seu discurso con que celebrou ter cursado o bacharelato no Instituto Masculino coruñés, hoxe en día chamado 'Salvador de Madariaga'. Acto dos 150 anos de Instituto Provincial na Coruña. Todas as fotos, agás a primeira, foron feitas polo profesor José Carlos Rivas)




xoves, 19 de abril de 2018

VISITANDO


VISITANDO ÁVILA

(Agora, previo pago, pódese pasear polas murallas, fermosísimas)

Visitamos por terceira vez na nosa vida Ávila. Pregúntame Beni –colega e amiga, e profe de moitos de vós- que tal por alí (Beni ama Ávila: forma parte da súa infancia porque viviu dous anos nun colexio-internado extramuros, moi preto do Convento da Encarnación, e foi moi feliz). De marabilla. Moita rica cultura castrexa (para outro mes, pero si que falaremos dos vetóns). Xantamos estupendamente... e fomos tratados da mellor das maneiras á hora de visitarmos o arquivo. Logo vos conto ao respecto.

A primeira vez estiveramos de présa e correndo cos rapaces nenos, iamos de campada a outra parte, mais relembro o rechouchío algareiro e fermoso das aves –vencellos e/ou andoriñas- nas murallas vestidas de verán, e relembro ver xogar os maiores á petanca...

 (Ilustracións da preciosa Biblia de Ávila, "incautada" polo Museo Arqueolóxico Nacional, no sentir -para nós abondo xustificado- dunha parte dos ilustrados de Ávila)



A segunda vez acompañaba a Luis a un congreso (falaba das frases nominais, creo recordar) e estivemos sempre rodeados de eminentes profesores da universidade española (fraca a miña memoria porque só recordo un nome, o ferrolán Álvaro Porto da Pena), todos simpáticos, infatigables conversadores tomando algo na praza prácida a boas horas da noite, tras a xeira de traballo...


 Dicíame un destes sabios avulenses: “A vós, os galegos, debémosvos a construción da muralla”. En parte, si. En parte: sen dúbida galegos, leoneses e outros homes do norte acompañaron a Raimundo de Borgoña (descanse o soño dos xustos en paz, aí, en Compostela, no Panteón Real onde quixo xacer) na reconquista definitiva e repoboación desa urbe. Rastrexando aquí e acolá algunha pegada vemos de Galicia na historia da cidade: fálase de Prisciliano como bispo de Ávila; documentamos unha barriada denominada con voz galega, Estrada, en período cedo de repoboación; un apelido de orixe lucense, Cervantes, no listado de ilustres prelados, a presenza no XV de Alonso de Fonseca; un prateiro no XVII de apelidos galegos, Vázquez de la Trava (recordemos, xa que estamos, a importancia da galega casa de Traba, en cuxo seo foi criado e salvado o rei de Galicia e logo Emperador de Castela, Afonso VII, o fillo de Raimundo de Borgoña e Urraca de León, tamén presente nas lendas de Ávila... lemos que cando se achegara con escuras intencións outro Afonso, o Batallador, os avulenses amosáronlle desde as almeas o meniño Afonso como dicíndolle ao padrasto, “velaquí te mostramos a quen nós consideramos e consideraremos o lexítimo rei noso”),  e a tradición di que o que está oficialmente considerado o primeiro bispo de Ávila, san Segundo, estaría co apóstolo Santiago cando este –en compaña dos sete varóns apostólicos, entre os que iría san Segundo- desembarca en Galicia.

 (Dos tesouros da catedral avulense: Inmaculada de marfil. Soberbia imaxe da Escola Indo-portuguesa do século XVII)

(Cálice de san Segundo)


Desta vez, levabamos dous compromisos na mente, dúas visitas que facer en Ávila: unha privada, que non vén ao caso. Cumprímola satisfactoriamente. A outra levábanos ao arquivo da cidade: alí queriamos entregarlle  á súa directora, dona Carmen López Sanchidrián, un par de exemplares do libro conmemorativo dos 125 anos de Instituto da Guarda. Carmen López Sanchidrián colaborou connosco á hora de facilitarnos información sobre Carmen Pedrosa, que a precedeu no cargo. Pedrosa, nacida en Santiago de Compostela, antes de chegar a Ávila –onde exerceu un labor importante e valorado: inda hoxe a recordan dándolle o nome a un “corralón” próximo á Biblioteca-, exercera a docencia no noso Instituto. Por azares da vida, Carmen López estaba ausente pero delegou noutras persoas e así puidemos percorrer o magnífico arquivo con que conta esta provincia. Ficamos obrigados, agradecidos con esa hospitalidade amiga. Esperamos que gocen co libro do aniversario do noso querido Instituto!


 (Tellado da catedral: moito nos recordou o faiado do noso edificio, do Instituto)



(Foto da imaxe de san Segundo)


Non desexamos cansarvos. Ata aquí chegamos por hoxe. Deixámosvos coas fotografías, iso si. Todas as relativas aos tesouros da catedral están tomadas dun libro soberbio, outra xoia bibliográfica máis das que nos axudan a ben vivir: La catedral de Ávila. Nueve siglos de Historia y Arte. Obra coordinada por René Jesús Payo Hernanz e Jesús María Parrado del Olmo.


 (Este cadro, no salón de entrada do parador nacional de Ávila, situado en fronte de Arquivo Histórico, representa o conde Raimundo de Borgoña, a man apoiada no plano de construción das murallas)


 (Esta efixie está dentro do Arquivo de Ávila, honra un fillo ilustre da cidade, o historiador Claudio Sánchez-Albornoz y Menduiña, de estirpe galega pola banda dos Menduiña de Pontevedra. El soubo, tamén, honrar a Galicia. Deixou escrito, entre moitas outras cousas boas: "Adoro a Galicia, tierra de algunos de mis abuelos". Que goce do paraíso!", dicimos nós)

xoves, 12 de abril de 2018

Homenaxe ao profesor e científico Stephen Hawking


En Santiago, setembro 2008
Tiven a oportunidade de ver a Stephen Hawking alá polo 2008 cando veu a Galicia recoller o premio Fonseca, premio que ocupou un destacado sitio na súa mesa de traballo ata a fin dos seus días. O pazo de Congresos de San Lázaro encheuse atá rebentar. Lembro que o retraso na súa aparición me tiña xa ‘dos nervos’, tras unha longa espera baixo un abafante sol, e a decepción de quedar algo lonxe porque a ‘xente VIP’ ficara con centos das mellores butacas para eles. 

Todo cambiou cando saíu na súa arquifamosa cadeira rodante. Polo menos, unhas pantallas permitían ver os leves xestos de gratitude que Stephen nos dirixía. Daquela o enfado trocara en lágrimas nos ollos. O público asistente gritaba e aplaudía aquel home cun cerebro xigante encerrado nun corpo case morto. Stephen deu a charla “Saíndo dun burato negro” por si mesmo. Tíñaa escrita de tal xeito que cun movemento da fazula, a voz metálica e con acento americano (si, porque segundo Hawking, era ‘máis sexi’) lía por el frase a frase. Se lembro ben, nas pantallas aparecía a tradución escrita. Que paciencia tiña! Desde o público queriamos axudarlle mais o único que podiamos facer era manter o silencio mentres o home pelexaba contra o corpo.



No Starmus 2016, foto de @rafasith

Daquela non o imaxinaba, pero tiven unha segunda oportunidade de velo en xuño de 2016 no Starmus Festival, como xa contara neste blog. Steven foi aclamado coma unha ‘rockstar’ por todos os asistentes, máis aínda pois moitos deles eran científicos coma el. Eu pensaba que, oito anos despois, a presenza sería testimonial, pois a enfermidade seguira avanzando. Equivoqueime. Estivo coma un máis escoitando as charlas, deu a súa o terceiro día e mesmo o quinto día participou subido ao escenario coa súa voz (esta vez grabada) nun tema de Pink Floyd reinterpretado por Anathema. Din os que o coñecían que, cando saía do Reino Unido, facía todas as tropelías que podía: “Son as miñas vacacións, e non poden prohibirme nada”.

Stephen Hawking estivo traballando ata os seus derradeiros días. Desde que asumíu a enfermidade dicía que xa non lle importaba o que lle pasara e cando ocorrera. Aproveitaba os moitos tempos en que tiña que ser atendido, por exemplo para darlle fisioterapia, en pensar nos seus problemas, buscando a ecuación que explicara por que o Universo é así e non doutro xeito. Lucía sempre un bo humor e, coma fixo en Santiago cando bromeou co título da conferencia, non perdía oportunidade de ironizar ou tomarlle o pelo aos acompañantes.


Teño que recomendarvos que vexades a película “La teoría del todo”, que narra, desde a perspectiva de Jane Wilde, a primeira muller que tivo, o avance da enfermidade e a fortaleza deste xenio. E, se queredes máis, non vos perdades un episodio que lle adicaron neste podcast unha semana antes de que finara. Nesta charla varios científicos van debullando as súas xeniais ideas a través dos sete artigos máis importantes que publicou. Pode que teña momentos difíciles de entender, pero aínda así, a amena conversa que manteñen, cun comezo soberbio e cun final no que contan as crecentes dificultades da vida diaria deste xenio que ocupou a cátedra Lucasiana de Matemáticas na Universidade de Cambridge desde 1980 ata 2009, fará que gardes un grato recordo deste home singular, un prodixio da supervivencia.



S.Hawking, cos colegas. Unha foto irrepetibel

Mario Simón García González
Profesor do IES P. Eusebio da Guarda

xoves, 5 de abril de 2018

ENTREVISTAS


ENTREVISTAS A HOMES QUE AMAN CORUÑA

Entrevista a Héctor Carré.

 (Héctor Carré fotografado por Esther García na Tate Modern)

Mª R. Soto: “Amo A Coruña, pero amo máis a verdade”, igual pensas así, pero en calquera caso, prezado Héctor, algo amarás a cidade en que naciches e na que parte da túa familia xogou un papel importante. Dinos algo ao respecto: en que rúas coruñesas xogaches?, onde estudaches o bacharelato?, houbo algún profesor que che deixase boas lembranzas? , e que nos podes dicir da pegada cultural, talvez galeguista ou galeguizadora, que supuxo para ti formar parte desa túa ilustre familia?
-Antes de ser un parque propiamente dito, Santa Margarida era o monte. Un espazo medio salvaxe no medio da cidade, cheo de  pradarías, ruínas e unha canteira abandonada. Alí ía eu a xogar. A nosa xeración estaba criada moito máis a monte que a actual. Recordo que unha vez xogamos a tirarnos pedras, xusto ata que un de nós atinou a darlle na cabeza a un inimigo de xogo. O sangue totalmente real que manaba da testa do rapaz detivo de inmediato as nosas invencións infantís. O tremendo enfado da miña nai cando lle contei o incidente deixoume moi desacougado. A ela xogar a guerra con pedras reais parecíalle unha actividade bárbara e arriscadísima. Máis aínda así eu seguín tendo a responsabilidade sobre os meus actos cando baixaba só a xogar na rúa, tendo sete ou oito anos. Creo que nesa ocasión fun consciente por primeira vez de que as nosas aventuras podían rematar con algún de nós completamente esfolado.
O bacharelato curseino no Instituto Masculino. Neses tempos ata os centros públicos discriminaban os alumnos por sexo. Estudar non estudaba gran cousa. Case sempre me chegou con atender ao que os profesores explicaban na clase. O certo é que cando cheguei á universidade me faltaban un par de hábitos que non favoreceron a miña integración: O costume de estudar regularmente e o costume de ter rapazas da miña idade ao meu redor. Naturalmente o intento por afacerme a unha das carencias interfería na posibilidade de atallar a outra. Finalmente o internacionalmente recoñecido nivel educativo da universidade patria fixo o resto á hora de convencerme para abandonar aquel antro de sabedoría.
Cando hai que investigar algún crime a policía sempre comeza a sospeitar pola familia e os achegados. No meu caso, pertencer á miña familia fíxome crecer entre libros. Só por iso xa pagou a pena ter que cargar cos inconvenientes que calquera relación familiar provoca entre os seus membros.


-Falemos algo da túa traxectoria profesional: escribiches guións, dirixiches películas, publicaches libros, non hai tanto aínda estreouse un teu documental, Post truth times, de feitura eu diría que impecable, ben valorado por un sector da crítica (foi seleccionado polo certame independente Raindance Film Festival, que se celebra en Londres, Roma International Film Festival, FICIP Buenos Aires, OUFF Ourense, Festival Política de Lisboa, licenciado en 35 territorios...). Dinos cal é a faceta que máis valoras, cal é o logro que destacarías, a que te dedicarías ao cento por cento se estivese na túa man facelo. Un pensaría que talvez che gustase ser xornalista tamén...
-O que máis valoro é que conxugo eses verbos que utilizas en pasado, pero tamén os conxugo en presente e en futuro. Eu nunca tiven un traballo que non estivese relacionado co audiovisual ou o literario. Por iso podo dicir que teño a sorte de poder dedicarme ao cento por cento ao traballo que me gusta. É un privilexio poder dicir que frases como “odio os luns” carecen totalmente de sentido na miña experiencia persoal. Canto ao xornalismo non só me gustaría, senón que o considero unha arte irmá á miña, especialmente no campo documental. No caso de Post Truth Times ata creo que podería considerarse un traballo xornalístico.
-Eu lin ata o momento só un libro teu, Hai que matalos a todos. Dediquémoslle un momentiño, por favor. Hai unha certa dose de pesimismo, moita de realismo, outro tanto de escepticismo... Calquera confía hoxe en día no progreso da nosa sociedade, está claro. Cando Néstor di: A xente que ten o poder intenta abusar del para o seu beneficio, e se os deixásemos sen opoñer resistencia, terminariamos todos como os indixentes da praza, Tesa respóndelle que o medo pode ser máis forte que a xustiza. Creo que aquí hai un bo núcleo no que centrarnos. Vivimos realmente metidos ata as abeacas nesa dialéctica? Hai esperanza? E a outra grande cuestión que formulas no libro: Hai alguén por riba da lei (a propósito do leit motiv central da novela: o fillo do rei atropela de noite un ser humano e este morre), é unha pregunta retórica (porque todos sabemos que esa é a diferenza entre a monarquía parlamentaria –por riba da lei só está a lei- e a monarquía absoluta)?


-Néstor non fala dun sistema político en particular. El cre que ese comportamento forma parte da natureza humana. Evidentemente non cre que todas as persoas que chegan a ter certo  poder vaian intentar abusar del para o propio beneficio, pero a pulsión sempre existirá. Aí é onde el di que os sistemas políticos e a cidadanía teñen a obriga de poñer garantías que impidan caer na tentación aos que poden facelo. No relativo á nosa sociedade creo persoalmente que aínda faltan anos de exercicio da democracia para que os seus valores se asenten. A día de hoxe temos unha herdanza de nepotismo e autoritarismo herdado que non se esquece dun día para outro, nin sacando unha lei no BOE ou no DOG. A segunda pregunta é un corolario da primeira. Todos temos a responsabilidade de non permitir que os poderosos saquen proveito da súa posición. Para iso hai que interiorizar cousas que non encaixan coas lóxicas partidistas nas que seguimos desenvolvéndonos. Por exemplo, perdoando as faltas que favorecen os nosos intereses. Hai que poñer o respecto á lei por riba dos nosos intereses particulares pero sobre todo hai que considerar que certos valores éticos como o respecto á verdade e a honestidade son esenciais para a convivencia. De nada val a lei cando a poboación considera normal roubar ao próximo sempre que se poida facer con seguridade de non ser castigado.

 (Héctor Carré e N. Chomsky. Foto tomada de Internet)

-Nótase que es un home que sabe o que é ter unha cámara na man... Hai secuencias no libro que son absolutamente de thriller cinematográfico, o ritmo narrativo e o ritmo dun filme é sempre o mesmo ritmo? Cal condiciona a cal? Por certo, cales son os modelos que tes presente cando fas cine?
-Aristóteles no seu tratado sobre a Poética estuda como un todo diferentes manifestacións artísticas como o teatro, a poesía e a narración épica. Seguindo a túa broma, non quero dicir que eu sexa máis amigo de Aristóteles que de Platón, pero crendo que para contar historias é necesario ter  amizades tanto no mundo real como no das ideas, entendo que en todas as manifestacións artísticas as influenzas son mutuas, e de forma moi especial entre o cine e a literatura. Non hai que esquecer que o thriller cinematográfico articúlase en gran parte na época en que Chandler ou Hammett traballaban nos estudios de Hollywood. Pero por outra banda o feito de ler non só consiste en comprender conceptos se non tamén en imaxinar situacións, lugares, atmosferas etc. Polo tanto, á hora de describir eses elementos, a cultura audiovisual tan presente no noso pensamento ten que influír por pura necesidade na narrativa actual. Volvendo a Aristóteles, el di que a historia consiste nas peripecias que os personaxes teñen que superar. Xeralmente canto máis importantes dramaticamente sexan esas peripecias maiores serán os cambios producidos nos personaxes, e iso é o que finalmente crea o ritmo dramático da historia. Despois estaría o ritmo narrativo, a forma de contar, organizado en torno a dicotomías tipo: Frase curta, frase longa, montaxe picada ou plano secuencia. Para min o ritmo máis importante é o outro, o dramático.
-Do teu traballo unha das cousas boas é viaxar. Estás de acordo? Retoma para nós algún lugar fascinante ao que che levou a túa profesión.
- Estabamos no MIT de Boston. Ao fondo había un póster de Bertrand Russell, diante do póster estaba Noam Chomsky en carne e óso falando á cámara, mentres eu miraba polo visor e facía as preguntas. En momentos así podes chegar a crer que formas parte da cadea, afortunadamente eu era suficientemente adulto para entender que só se trata dunha ilusión. As veces tócanche cousas tan boas como esa, pero outras tes que viaxar a cidades que non son tan agradables e tes que aguantar personaxes moitísimo menos interesantes.  


-Héctor, sabemos que non desprezas a cociña. Que é o que mellor che sae?
-Cociño como calquera nai ou pai que cociña habitualmente, cousas máis ben sinxelas pero engadindo algún sabor doutras cociñas como a salsa de soia, o coriandro etc. Mentres estou facendo esta entrevista estou a cocer un caldo para unhas filloas que prometín á descendencia. Como curiosidade direiche que por algún motivo que non alcanzo a comprender detesto particularmente os programas de cociña das televisións.
-Dinos agora que estás lendo estes días.
-Non sei se será por levarlles a contraria aos intolerantes que desprezan os emigrantes estou a ler varios autores que emigraron dos seus países por diversos motivos. Acabo de rematar unha magnífica novela de Abraham Verghese, un médico de ascendencia india nacido en Etiopía, que conta a historia de dous irmáns en Addis Abeba. Chámase Cutting for Stone, un título con tantas connotacións e de tradución tan complexa que en castelán foi titulado Hijos del ancho mundo. Antes lera  La casa de la Mezquita, dun escritor persa exiliado en Holanda chamado Kader Abdolah. As dúas historias son extraordinarias narracións sobre a evolución de dúas familias no escenario da transformación dos países nos que acontecen. Hai uns meses lera tamén varias novelas de Khaled Hosseini, que tamén é un médico procedente da cultura farsi, pero no seu caso natural de Afganistán, e que como Verghese desenvolve a  súa carreira literaria nos Estados Unidos. Os tres son moito máis que  recomendables.
-Xa nos despedimos aquí. Foi un pracer conversar contigo. Toda a sorte do mundo nos proxectos futuros. E moitas grazas por compartir do teu tempo connosco.
-Son eu o que che agradece que me deas a oportunidade de poñerme en contacto cos seguidores do teu blog, que se hai que xulgalo pola súa calidade, estou seguro que serán lexións. Unha aperta moi forte para ti e para todos eles. 

 (Autorretrato)