Dulce Fernández Graña
“Llovía. Ya no llovía.
Estabas ausente, o desnuda.
No eras tú, era
Una flecha inmensa, tal vez mi ocaso.
En mi pecho, una lenta tormenta.”
François Davo, Diario de la lluvia, 1993
(François Davo, foto tirada de Internet)
Un día de setembro de 1993, crucei a rúa para mercar papel de estraza na papelaría Marfil, envolver os exemplares dun libro de poemas escrito polo meu mozo, para logo envialos ao certame do premio Esquío de poesía. O encargado vendeume o papel, non sen antes facerme a reflexión de que o galego non servía para nada, que era máis bonito que unha mociña coma min falase en castelán. Meses despois, unha chamada espertábame un domingo de novembro anunciando a boa nova: Diario de la lluvia de François Davó, fora premiado.
Pasaron 28 anos sen apenas sentir, e neste 2021 renace o poemario na súa versión en galego. A papelaría Marfil foi substituída por unha herboristería, eu sigo falando en galego e veño de facer a tradución. Asistimos á súa fermosa presentación o 10 de setembro na Praza da Fariña. François presentou o poemario naturalmente instalado no galego, a súa lingua habitual hoxe en día, entre amigos e cariños, á sombra das frondosas e ao pé da fonte. Música, voces, poesía e amizade, moita amizade.
Sempre vin Diario da choiva como un libro diferente. O título crea unhas expectativas que se veñen abaixo en canto lemos o primeiro poema, e esta sensación vai a máis a medida que avanzamos na lectura.
É diferente porque a súa primeira publicación, como Diario de la lluvia, viu a luz grazas a un concurso literario convocado por unha sociedade cultural ferrolá e mais unha entidade bancaria, e o gañador foi un mozo francés que a verdade, pouco escribía en francés. Conseguiu impresionar ao xuri do concurso daquel premio Esquío en 1993, formado entre outros, por poetas da altura de Fanny Rubio, José Hierro e Julia Uceda.
É diferente porque a edición bilingüe galego-castelán, ten un aspecto externo ben pouco común, artesanal e único para cada exemplar. Toda unha homenaxe ás artes gráficas grazas ao bo facer de Tono e Laura en a.lenta.
É diferente porque nos seus versos se perciben os trazos dese surrealismo que non morreu, e que se reinventa renacendo en cada poeta desde André Breton. A prosa enlaza coa poesía, a sintaxe xoga coa colocación dos versos, desaparecen a métrica e a rima, as maiúsculas e a puntuación non seguen regras ortográficas. Tamén hai lugar para a escrita automática que se combina co léxico ligado á xeometría: o perímetro, a esfera, o círculo, a diagonal… A liberdade creadora do poeta abrolla en cada poema.
É diferente tamén por todo o que transmite. O universo literario de Diario da choiva, para quen coñecemos a obra de François, resulta familiar: a pintura e a percepción das imaxes e as cores, a luz, a música, os sons e a danza; o mundo dos soños; así mesmo son unha constantetemas como o exilio, a viaxe, o camiño, o ferrocarril…; ou tamén o tempo, a creación, as ruínas, a morte, a procura da identidade, os espellos… Nesta liña, non son casuais as referencias a Beethoven, Quevedo ou Godard. En ocasións asoma a biografía, como nos poemas dedicados a Xavier Marotte, Natalia Uttner ou Dulce.
Destacaría por último a presenza da natureza en Diario da choiva. O tigre, animal tótem de François, os paxaros, os réptiles, as laranxas, a horta, as sensacións que provocan a choiva, o sol, o lume, ou o frío. É unha natureza que anos máis tarde xermolará noutras obras de François Davó como 4 voltas ou Ónix, abrollar. Por iso penso que hai que entender este Diario da choiva de François Davo como a súa semente poética.
Para rematar, reproduzo un dos meus poemas preferidos; traduciuse só, como se fose recuperando el mesmo as palabras perdidas. Paréceme ademais que exemplifica con moita exactitude o que veño de expor. Espero que o desfrutedes.
Eu son o equilibrista, a danza.
Achegádevos, xograres
erguede a bésta feroz.
Os meus sangues, a miña caída-
eu son o banquete.
Torturade a materia
serei fío de luz a voar.
Serei a contra-luz, enganarei
as propias voltas.
A miña esfera-
eu son o agudo que rila.
Louvo, minto, desprezo
as altísimas tebras –o meu tesouro, meu rei.
Do diamante entallado eu son o florear abrupto.
No lume son círculo,
no aire a vinganza do lume que teima.
Eu son o equilibrista
o nacemento ou a urxencia.
Racho o veo máis puro, son silencio.
O baile ou a música das navallas.
Son o anxo caído,
nas miñas veas venérase o carbón.
Son a corda que arde
o renxer da chaga.
Eu son a máscara do frío:
crío espadas.
Perfil de sombra e proa mordaz.
Eu son repouso de cegueira.
Diario da choiva, de François Davo, ed. a.lenta, edición bilingüe, tradución de Dulce Fdz. Graña, A Coruña, 2021
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
Nota: Dulce Fernández Graña é profesora de Lingua e Literatura Galega no IESP 'Eusebio da Guarda'. A Coruña
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
