xoves, 2 de xaneiro de 2014

A nosa casa (3)

A NOSA CASA (3)

Móstrovos hoxe unhas escaleiras en verde, das chamadas de caracol, que comunican co observatorio (noutrora foino, observatorio meteorolóxico) ou lanterna que hai no curuto, no tellado do noso nobre e escangallado edificio histórico. Ao fondo, o océano que viu chegar as naves de Xulio César na idade antiga. Imaxinade: unhas escaleiras así, incluso dunha maior beleza pétrea, son as que subirían á torre-zigurat de Breogán cando o faro de Brigantium se alimentaba con madeira; unhas escaleiras así e máis grandes quizais, son as que soben na novela de Eco ao sancta sanctorum da biblioteca do mosteiro; no Aleph de Borges, a que baixa ao soto debaixo do comedor –lembrade que hai que descansar os ollos no banzo número 19 para ver o universo-, tedes que imaxinala igualmente deste tipo.
Vamos, unha marabilla!



(foto de Mario S. García)
Posibles restos dunha pequena estación meteorolóxica no lucernario do Eusebio da Guarda, ao que se accede polas escaleiras verdes.


No instituto, francamente,  hai marabillas dignas da Biblioteca de Alexandría (é unha hipérbole, pero pequena). Quero presentarvos unha. Velaquí vos traio un libriño publicado verosimilmente –non figura a data- a finais dos anos vinte ou principios dos trinta, composto por conferencias e artigos do coruñés Menéndez Pidal. Alguén de vós sabe onde estudou o ensino medio? Hai que averigualo. Ramón M. P. amou, entre outras xoias literarias, os romances. Neste libro dedícalle unhas páxinas ao estudo da súa orixe (da man dun só individuo máis ben culto, xénese colectiva-anónima, voz do pobo?) absolutamente esclarecedoras e brillantes. Escolle como súmmum da beleza un romance que non podo evitar trasladarvos aquí, publicado en Amberes cara ao ano 1545, que di así (permitídeme traducilo ou versionalo en lingua rosaliana –a forma en castelán ten moitos arcaísmos, e con iso é doado verter ao galego-, grazas):

            Quen houbese tal ventura sobre as augas de mar
            como houbo o Conde Arnaldos mañaniña de san Xoán!
            Con un falcón na súa man a caza ía cazar,
            viu chegar unha galeira que á terra quere chegar;
            as velas traía de seda, a exarcia de bo cendal;
            mariñeiro que a manda dicindo vén un cantar
            que a mar facía en calma, os ventos fai amainar,
            os peixes que andan no fondo arriba fainos andar,
            as aves que andan voando no mastro fainas pousar.
            Alí falou o Conde Arnaldos, oíde ben o que dirá:
            -Por Deus cho pido, mariñeiro, dígasme ora ese cantar.
            Respondeulle o mariñeiro, tal resposta foille dar:
            -Eu non digo esta canción mais que a quen comigo vai.


Antes de que nos paralice, envolva e posúa a néboa do misterio, antes de abandonar este tema tan amable,  veñamos un momentiño ao romanceiro galego. Anda algo disperso e fragmentado (coma a nosa mitoloxía). Pero existe. Quixera animarvos a que leades de cando en vez un romance. Podiades arrequentar o voso saber con preciosísimos nomes de muller, por se tendes no futuro fillas (e/ou netas). Mirade que nomes eufónicos e sonoros, todos nomes do romanceiro galaico: Alborinda, Dona Alda (a dona de don Roldán), Dona Eusenda, Dona Birolana, Guiomare, Dona Silvana, Albas Neves, Floralba, Malveliña... Case todos os romances foron recollidos hai moitos anos; por exemplo, Casto Sampedro recolle a maioría en 1903, 1905, en boca de mulleres do pobo. A miña avoa valdeorresa sabía moitos fragmentos de memoria e as avoas dos meus alumnos eumeses aló nos anos 80 tamén coñecían romances máis modernos, noticieiros, deses que narraban asasinatos e outras historias truculentas. Aínda o avó dos meus fillos recitaba anacos dun romance sobre a vida e grandes feitos do aviador dezao Joaquín Loriga. Esa capacidade romanceadora acabouse. Morría todo no esquecemento se non fose polos libros. Que o saibades.

2 comentarios:

  1. Son Raquel Mella Bello de 2ºD de bacharelato, e en relación co exercicio de Lingua galega que nos puxo Charo, dicir que Menéndez Pidal estudou no instituto de Albacete.

    ResponderEliminar
  2. Sete anos despois aínda me acordas perfectamente, Raquel. Que boa alumna! Nunca é tarde -di o refrán- se é para ben. Moitas grazas, queridiña, por respoonder á miña pregunta. Forte aperta.

    ResponderEliminar