Hoxe
18 de outono encetamos un relato de Delibes na xuntanza dos pitufos
do primeiro ciclo da ESO no Club de Lectura. Con anterioridade xa
leramos algo de Cunqueiro (de Xente de
aquí e de acolá) e algo de Conde (de
Mementos de vivos).
Escollimos un dos meus relatos favoritos, “Los nogales”. Ademais,
estamos no tempo das noces. Díxenlles que o próximo venres, no que
continuaremos porque, claro, hoxe non dou tempo, lles hei traer noces
da horta para comungar mellor co autor e co tema. Usei o verbo
comungar
porque me parece especialmente apropiado. Cando un comunga come e
comunícase mellor e máis intimamente con. Así nós, se comemos
noces mentres temos na mente a vida do Nilo pai, Nilo fillo e a
Miguel sempre connosco.
Estabamos no
departamento, na planta baixa do insti, onde tan ben combinan a pedra
(o gas radón) e a madeira vella. Á nosa dereita, un inmenso moble
de castiñeiro algo moito petiscado da
couza. Ao fondo a alta fiestra que dá ao patio onde eu xoguei de
nena ao baloncesto tantas veces. Amamos o instituto. Non se pode
pedir moito máis na vida. A ver se logramos que mellore Joaquín
lendo, ten que vocalizar con clareza.
Los nogales
é un relato cru, cervantinamente saudadoso. A vida é como é: as
cousas son como son, e o pai non pode evitar o seu destino. A
conformidade co fillo parvo custa. Custa aceptar o que non queremos
que sexa e mais é, e por se fose pouco, hai que amalo igualmente.
Cando lemos a parrafada
con zeta do Nilo fillo rimos pero somos capaces de entendelo.
Sobre
todo, este relato déixanos xogar moito coas palabras. Hai unha
riqueza absoluta de palabras novas. Eu xa non relembraba o que
significa cariedones.
Nilo ‘el viejo’ tenlle medo aos ‘pájaros ratoneros’, aos
esquíos e aos ‘cariedones’. Somos sete en total, dúas profes do
equipo do Club de Lectura e cinco rapaces e ningún dos sete coñece
esa palabra. Dime Cristina, a pequena, profe,
eu creo que ten que ser unha especie de esquío.
Eu digo, máis ben unha especie de
roedor. Logo vexo no DRAE que é un
insecto especializado en comer noces. O pai sobe ás nogueiras para o
‘apaleo’. Explico que non sempre fai falta varealas, na terra do
meu home (Deza) por exemplo, non o fan. Entón di a outra Cristina
que na terra dos seus (Pol) tampouco o viu facer nunca.
No relato de Delibes
hai palabras estupendas e un montón delas non veñen no dicionario
da Real Academia Española. Velaquí están: cucar,
escucar, escucador, sazonar (referido a
unha criatura humana), pájaro ratonero,
marrotar,
pico-relincho, esgarfiadas, nueces
mollares, pajariteras. Afortunadamente,
algunhas son variantes doutras máis coñecidas e vanse deducindo os
significados. A máis bonita é cucar.
Cucan as noces cando empezan a regañar (un proceso que vai en
paralelo á maduración) na propia árbore e eu supoño que é voz
onomatopeica. Imito o crac sen erre. Caq! (hai que pronunciar sen
que apenas soe a vogal, só as oclusivas). Escucar
debe ser sinónimo do galego
esconchar.
Os conchos de Delibes teñen o envoltorio manchadizo verde aínda. Na
terra da miña nai, Valdeorras, seguen sendo conchos cando regañan e
o perden.
Esta inabarcable
riqueza de palabras, esta imposibilidade de que todo caiba nun
dicionario heino aproveitar máis cos de
segundo de bacharelato. Para reforzar esa estimulante idea de que a
linguaxe é poderosa, define ben a tendencia ao infinito da
creatividade do ser humano. Etcétera. Seguiremos outro día.
Ningún comentario:
Publicar un comentario